Simone Atangana Bekono won onlangs met haar debuutroman ‘Confrontaties’ de CPNB-prijs voor het beste jongerenboek van 2021. Ook kreeg zij er de Hebban Debuutprijs voor en stond zij met het boek op de shortlist van de Libris Literatuurprijs. Als dichter geldt zij eveneens als een groot talent. Haar debuutbundel uit 2016 werd met prijzen bekroond.
door Peter van Vlerken
Ik behoor mij te schamen, en wel om twee redenen. Mijzelf toch enigszins serieus nemend als literatuurrecensent van dit webmagazine, moet ik bekennen dat ik de dichteres en schrijfster Simone Atangana Bekono (Dongen 1991) over het hoofd heb gezien. En dat terwijl zij zowel met haar poëzie als met haar eerste roman al menige prijs won en in interviews in diverse kranten nadrukkelijk van zich liet horen. Haar debuutroman Confrontaties verscheen al in 2020, is intussen acht keer herdrukt, en pas nu, slome duikelaar die ik ben, kom ik ertoe het boek te lezen, ook nog nadat ik erop moest worden gewezen.
De tweede reden waarom ik mij moet schamen, is dat ik haar naam alsmaar niet kan onthouden: Simone Atangana Bekono. Ik heb het wel tien keer achter elkaar hardop uitgesproken, en toch vergeet ik steeds weer hoe zij heet, terwijl ik haar toch al aan verschillende mensen heb aanbevolen omdat haar roman zo geweldig is om te lezen. Misschien ligt het aan mijn leeftijd. Misschien ben ik, hoewel ik me als witte Nederlander als een welwillende vent beschouw, nog onvoldoende toegerust voor de gekleurde samenleving om me heen. Excuses, hoe dan ook.
Leren
Laat er geen misverstand over bestaan dat Bekono gewoon een Nederlandse vrouw is. Zij groeide op in Dongen als dochter van een Kameroense vader en een Nederlandse moeder. In 2016 studeerde zij af aan Creative Writing ArtEz met Hoe de eerste vonken zichtbaar waren, een bundeling gedichten en brieven waarvoor zij de Poëziedebuutprijs Aan Zee kreeg en waarmee ze het Charlotte Köhler Stipendium in de wacht sleepte. Wie beweerde ook alweer dat je schrijven niet kon leren?
Over haar naam gesproken, ook die van Salomé Atabong, de hoofdpersoon in de roman Confrontaties, wordt nogal eens vergeten of verkeerd uitgesproken. Zelfs door haar leraren op school. Het is een van haar grote ergernissen, want het doet haar beseffen dat zij er niet echt bij hoort. Daarnaast wordt ze gepest en gediscrimineerd, krijgt ze scheldwoorden als ‘kutneger’ en bananen naar haar hoofd. Tel daarbij op dat ze een dwarse puber is, ‘gek en wild’, zoals in het boek staat, en een geweldsexplosie ligt op de loer. Zeker als niet zeuren en je best doen op school niet meer werken en haar vader haar laat oefenen op een boksbal om zich tegen pesterijen en ander onrecht teweer te kunnen stellen.
Haar naam wordt nogal eens vergeten of verkeerd uitgesproken. Het is een van haar grote ergernissen, want het doet haar beseffen dat zij er niet echt bij hoort.
De roman speelt zich voornamelijk af in het jeugddetentiecentrum waartoe Salomé is veroordeeld om er een half jaar door te brengen. Net als in haar dorp en op school voelt zij zich ook daar heel eenzaam. Lang blijft in het ongewisse wat zij precies op haar kerfstok heeft. Dat geeft de roman een flinke dosis spanning mee. Wel wordt meteen duidelijk dat Salomé een getekend meisje is, figuurlijk, maar ook letterlijk met een oud litteken dat wellicht te maken heeft met de Kameroense roots van haar familie. En een vers litteken dat zij aan het eind van het boek blijkt te hebben opgelopen bij een dramatisch verlopen vechtpartij met twee van haar belagers.
Schreeuw
Het proza in Confrontaties knettert dat het een aard heeft. De hoofdstukken zijn kort, de zinnen eveneens. ‘Tjak-tjak-tjak-tjak’, schrijft Bekono ergens. Zo klinken haar woorden ook. Hier moet met kracht een rekening worden vereffend. Hier moet een meisje om zich heen slaan om haar gerechtvaardigde plaats in de samenleving op te eisen. ‘Ik schreeuw omdat ik niet wil huilen’, zegt zij. ‘Ik schreeuw met open mond. Ik schreeuw omdat ik ze allemaal haat, alle-fucking-allemaal. Ik stamp erop. Ik wil dat het kapotgaat tot het einde der tijden. Dat alles verdwijnt. Dat het overspoeld wordt. Dat het wegwaait. Dat alle goden ter wereld in toorn ontsteken. Dat het motherfucking brandt.’
Ook voor ouderen is Confrontaties een absolute aanrader.
In literaire termen heet een boek als Confrontaties een ‘coming of age roman’, waarin een groei plaatsvindt van jeugd naar volwassenheid. Dit boek kan zich meten met het beste wat in dat genre is verschenen, Blauwe maandagen van Arnon Grunberg om er maar eentje te noemen. Geen wonder dat dit veel jongeren aanspreekt. Maar ook voor ouderen is Confrontaties een absolute aanrader. Het boek geeft inzicht in hoe verwarrend de tijd ook alweer was toen ze zelf jong waren, en hoeveel woede het veroorzaakte voordat ze een beetje tot bedaren kwamen.
Simone Atangana Bekono, Confrontaties. Amsterdam: Lebowski Publishers, 2020, 226 pp., ISBN 9789048842438, pb., € 22,99.
© Brabant Cultureel 2021