Het programma van Theaterfestival Boulevard in ’s-Hertogenbosch biedt een breed scala aan voorstellingen. Een van de pareltjes is ‘Homemade’ van de theatermakers Kuno Bakker en Mokhallad Rasem. Een authentieke en boeiende voorstelling over de zoektocht naar waar je thuis is.
door Emmanuel Naaijkens
Theaterfestival Boulevard ’s-Hertogenbosch zit vol verrassingen. Dat kan een voorstelling zijn, of een kunstige constructie, maar ook een onverwachte gebeurtenis die letterlijk op je pad komt. Wandelend op het festivalterrein in het Zuiderpark, op weg naar de voorstelling Homemade, komen ineens twee blote mannen uit een theatertent gerend. Ze kijken met verwilderde blikken rond en gaan dan weer schielijk de tent in. Kort daarna klinkt er een klaterend applaus door het tentdoek, de voorstelling is kennelijk afgelopen.
Het Zuiderpark aan de rand van de binnenstad van Den Bosch is dit jaar door omstandigheden het centrale festivalterrein. Een fraaie, groene omgeving die een goed overzicht biedt van wat Boulevard op de hoofdlocatie allemaal aan moois op het programma heeft staan. Het terrein is smaakvol ingericht met veel oog voor creatieve details, zoals we dat van de organisatie gewend zijn.
Maar bij regenachtig weer – en dat is het de voorbije dagen nogal – blijkt die locatie toch geen volwaardig alternatief voor de Parade. De beslotenheid van dat plein, dat wordt gedomineerd door de machtige Sint-Janskathedraal, nodigt ook bij onbestendig weer uit om naar de Boulevard te gaan, al is het maar om te flaneren. Dat is niet het geval in het Zuiderpark, dat door al die nattigheid aan sfeer inboet.
Op deze dinsdagavond van 14 augustus miezert het en is het terrein grotendeels leeg. Op de vele terrassen zitten hier en daar plukjes mensen en de bezoekers die er rondlopen hebben een kaartje gekocht voor een voorstelling. In een tent en dus overdekt, maar het is bewonderenswaardig om te zien dat er ook bezoekers – en acteurs! – zijn die bij een optreden in de openlucht de elementen trotseren. Theatertenten die overigens maar een beperkt aantal bezoekers mogen herbergen vanwege corona.
Uitkijken
In de brede programmering van Theaterfestival Boulevard is de voorstelling Homemade er een om naar uit te kijken. Het stuk kreeg al eerder lovende kritieken. Homemade wordt gespeeld door de Nederlandse acteur Kuno Bakker (verbonden aan Dood Paard in Amsterdam) en de Vlaamse acteur van Irakese komaf Mokhallad Rasem (verbonden aan Toneelhuis in Antwerpen).
Het programmaboekje omschrijft Homemade als een ‘poëtische, beeldende voorstelling over veiligheid, angst, gastvrijheid, welvaart en klimaat’. Dat belooft zware kost, maar dat blijkt niet het geval. De acteurs spelen met deze thema’s, elk op zich al goed voor een theaterstuk, op een lichtvoetige, maar tegelijkertijd indringende en tot de verbeelding sprekende wijze. Dat is meteen ook het knappe van deze productie, dat zij erin slagen om het verhaal dat ronduit komisch begint, geloofwaardig te laten eindigen met een ontroerend Irakees gedicht dat raakt aan de kern van het menselijk bestaan.
Homemade gaat over twee vrienden die vinden dat er lang genoeg is gepraat, gediscussieerd en gedelibereerd over hoe wij als mensen kunnen samenleven. Het wordt tijd om de handen uit de mouwen te steken en tot daden te komen. De vrienden gaan onderzoeken hoe zij samen voor hen beiden een huis kunnen bouwen. De openingsscène is een woordeloze slapstick in de traditie van Laurel & Hardy en je vraagt je als toeschouwer af waar dat – gedachtig de beschrijving in het programmaboekje – toe moet leiden. Daarna raakt het duo in een hilarische tweespraak met veel taalmisverstanden. Zij hebben allebei hun eigen ideeën over het ideale huis, maar gebruiken daar andere woorden voor. Een briljante vondst is het gebakkelei over het ideale bouwmateriaal. Bakker zweert bij hout als basismateriaal, ‘want dat is authentiek’. Rasem gelooft heilig in klei, want dat is nog veel authentieker dan hout. Waarop Bakker, om zijn zin te krijgen, klei bestempelt als ‘te authentiek’.
Poldercompromis
Meer dan de vraag naar wat het ideale bouwmateriaal is, gaat het hier natuurlijk om verschil in cultuur, in hoe je in het leven staat. Het resultaat is een onvervalst poldercompromis, waarin ieder het zijne krijgt. Illustratief is het dak van het huis dat voor de helft schuin is, en voor de helft plat. In videobeelden krijgt de toeschouwer te zien hoe het huis wordt opgetrokken en hoe de twee daarin vervolgens hun draai proberen te vinden.
Gaandeweg verdwijnt de luchtigheid uit het stuk en krijgt de serieuze toon de overhand. De vragen in de zoektocht gaan steeds meer over het wezen van het menselijk bestaan. Het jongleren met taal wekt niet meer de lachlust op, maar zet aan tot nadenken. Is het verlies van een naaste een ‘kras op je ziel’ (Bakker) of een ‘snee op je ziel’ (Rasem)? En maakt dat eigenlijk wel uit? Het slot van het stuk is indrukwekkend en ijlt nog lang na.
De boodschap van Homemade is dat een huis niet meer is dan dode materie wanneer er niet in wordt geleefd. Dat wil zeggen dat het verbondenheid met de ander is die ervoor zorgt dat je je ergens thuis voelt. Niet de inrichting van de woning, hoeveel mooie designdingen je er ook instopt. Als je je openstelt voor de ander, kun je over de hele wereld je thuis vinden. Het is een weerwoord op het beroemde citaat van Jean Paul Sartre in zijn stuk Huis Clos: ‘L’enfer, c’est les Autres.’ De anderen zijn in Homemade niet de hel, maar een warm bad.
‘Homemade’ is het tweede deel van een drieluik dat in 2019 begon met de voorstelling ‘De verse tijd’. De trilogie wordt in april 2022 afgerond met de voorstelling ‘Looking for habibi’.
www.theaterfestivalboulevard.nl
Lees ook op Brabant Cultureel:
Theaterfestival Boulevard pakt groots uit in het Zuiderpark in ’s-Hertogenbosch
© Brabant Cultureel 2021