door Arnold Verplancke
This Appear heet een korte productie die vrijdag 6 augustus 2021 haar première beleefde in het kader van het Festival Cement. Na twee afgelastingen als gevolg van corona laat het festival deze zomer werk zien van nieuwe theatermakers op gastvrije podia in Tilburg, Eindhoven en ’s-Hertogenbosch. Deze voorstelling van de recent in Maastricht afgestudeerde Marthe Koning en Doris Vervuurt stond een paar avonden in De Nieuwe Vorst in Tilburg (6-8 augustus).
Existentieel
De titel This Appear klinkt als ‘disappear’ en daarmee lijkt de inhoud kort samengevat. Het gaat over verschijnen en verdwijnen; niet alleen van de uitvoerenden op het podium, maar veel fundamenteler en meer existentieel: van ieder mens, over de tijdelijkheid en toevalligheid van ons allen. Marthe Koning verschijnt heel traag door een deur op het podium. Als een baby lijkt zij klanken en woorden te vormen. ‘Empty’ is het eerste verstaanbare. Vervolgens registreert ze als een kind alles wat in de zaal gebeurt: iemand die gaat verzitten, een hand beweegt, iemand kucht. Spreken wordt reciteren in een herhalende dreun, als een soort minimal music. ‘We are here to stay’, klinkt het uit haar mond en vervolgens in een echo van alle kanten.
Marthe Koning houdt de aandacht knap gevangen, ook wanneer zij van binnenuit haar stervensproces registreert: alles aan haar verstijft, tot de maden over haar lichaam kruipen, er alleen wat botten overblijven en tenslotte stof. Als slagwerker Thomas Jaspers verschijnt, groeit er met behulp van geluidsdubbelingen en versterkingen een oplaaiend geluidsdecor – niet het meest verrassende onderdeel wat mij betreft. Tot de chaos bedaart en de actrice stil beschrijft hoe zij vertrekt en verdwijnt. Door de deur in de achterwand.
Het is een interessant opgezette en goed gespeelde voorstelling. De premièrebezoekers waren helaas op twee handen te tellen, maar in de kleine zaal van het Tilburgse theater zouden er in de corona-opstelling slechts nog een paar bij hebben gekund.
Frida Kahlo
Over verschijnen gesproken; wie momenteel ook plotseling overal opduikt, is Frida Kahlo (1907-1954), de eigenzinnige Mexicaanse kunstenares die al jaren inspiratie biedt aan veel vrouwen die zich emanciperen of mensen die de strijd aanbinden met hun onderdrukkers. In dezelfde Willem II-straat waar This Appear werd opgevoerd, presenteert het Tilburgse filmtheater Cinecitta dinsdag 24 augustus de documentaire Frida, viva la vida met vooraf een uitgebreide inleiding van kunsthistorica Karin Haanappel.
De film van regisseur Giovanni Troilo en de Italiaanse actrice Asia Argento brengt het leven van de kunstenares in beeld met exclusieve interviews, historische documenten en reconstructies, maar natuurlijk ook aan de hand van haar eigen schilderijen. Die drukken haar aanhoudende fysieke pijn uit als gevolg van polio en een verkeersongeluk, haar toch niet aflatende energie, de verbondenheid met haar partner Diego Rivera en hun socialistische idealen. Ook haar liefde voor de oorspronkelijke pre-Spaanse Mexicaanse cultuur vormt een onuitputtelijke bron voor haar schilderijen. De film beleeft op 19 augustus zijn Nederlandse première en is 24 augustus te zien in Tilburg, met een inleiding. Aanvang 21.00 uur.
Muurschilderingen
Verder is in het Cobra museum in Amstelveen nog tot en met 26 september een tentoonstelling te zien met de titel Frida Kahlo & Diego Rivera, A love revolution. Die toont een grote selectie uit de zogeheten Gelman collectie, met werk van beiden en van tijdgenoten. Ook zijn in het museum enorme muurschilderingen te vinden van Rivera en andere revolutionaire kunstenaars in Mexico. Gelman was een succesvolle filmproducent die samen met zijn vrouw een grote collectie twintigste-eeuwse Mexicaanse kunst opbouwde.
Van Frida Kahlo zijn er onder meer twee mooie zelfportretten te zien. Eén uit 1943 met aapjes rond zich (olieverf op doek) en een ander uit 1933 met een jade halsketting (olieverf op tin). Jade werd in precolumbiaans Mesoamerika hoog gewaardeerd en onder meer door de Maya gebruikt voor sieraden. Zij plaatsten de halfedelstenen soms ook in de mond van overledenen om de ziel naar het hiernamaals te begeleiden.
Van Diego Rivera springt naast zijn politiek geïnspireerde werk bijvoorbeeld ook De calla lelies verkoper eruit (1943). Eerlijk gezegd had ik meer werken verwacht van dit beroemde kunstenaarsduo zelf, maar de tentoonstelling wordt ruimschoots aangevuld met schilderijen van tijdgenoten en recenter werk waarin hun beider invloed te herkennen is. Bovendien met veel foto’s uit hun bewogen levens.
Voor degene die nog naar meer Kahlo snakt, is het goed te weten dat het Drents Museum in Assen van 8 oktober tot 27 maart 2022 nog een expositie te zien is: Viva la Frida! Life and art of Frida Kahlo.
Schoenen
En mocht u kiezen voor Amstelveen – dichterbij dan Assen natuurlijk – dan kunt u ook even binnenlopen (gratis met museumkaart) bij Museum Jan. De in mode geïnteresseerde vriendin kon op weg naar het Cobra museum die kans niet voorbij laten gaan. We hebben niet alleen de collectie glasobjecten van oprichter Jan van der Togt bekeken, maar vooral ook de tentoonstelling Op de leest van Jan Jansen 60 jaar schoenen & Dutch Design (nog te zien tot en met 28 augustus). Ongelofelijke schoenontwerpen die het beter doen in een vitrine dan aan een voet, lijkt me. Maar wie ben ik.
Even verrassend vond ik de creatie van David Laport uit 2019 Super Photosynthesis. Een jurk van geplisseerd en gefixeerd nylon en zijde die doet denken aan de foto van Marilyn Monroe met de opwaaiende jurk. Maar deze materialen blijven omhoog staan – zonder luchtstroom van onderen – en bedekken zelfs het gelaat. Of het ook de goedkeuring van de ayatollahs kan wegdragen, waag ik niettemin te betwijfelen.
This Appear is een Cement Productie, in coproductie met Via Zuid Talentontwikkeling podiumkunsten Limburg. Tekst en spel: Marthe Koning en Doris Vervuurt (ook regie). Muziek: Thomas Jaspers. Geprogrammeerd 6-8 augustus Theater De Nieuwe Vorst Tilburg.
https://cinecitta.nl/movies/frida-viva-la-vida/
https://cobra-museum.nl/tentoonstelling/frida-kahlo-diego-rivera-a-love-revolution/
https://drentsmuseum.nl/nl/frida
© Brabant Cultureel 2021