Een boek met twee identieke voorkanten. In ‘De dubbele waarheid’ verhaalt Roelof Smit tweemaal dezelfde gebeurtenisen, gezien vanuit twee verschillende personen. De ervaringen zijn totaal anders en een toevallige ontmoeting tekent twee levens op heel eigen wijze. Een roman over keuzes en de consequenties daarvan.
door Hein van Kemenade
Roelof Smit (Tilburg 1985) schreef met De dubbele waarheid een bijzonder boek, zowel qua vorm als qua inhoud. Het boek bevat twee verhalen met dezelfde structuur en opbouw. Beide verhalen gaan over de jaren dat een jongen tot man wordt. De lezer kiest zelf met welk van beide verhalen wordt begonnen. Dat van Ruben of dat van Milan. Die ene nacht die zij samen doormaakten, werd voor hen beiden bepalend. De dubbele waarheid is uitermate vlot geschreven en je leest het met plezier.
Naam
Beide verhalen beginnen met de uitleg van de naam die beide jongens bij hun geboorte krijgen en waarom hun vaders daarvoor hebben gekozen. Al gauw is duidelijk dat beide jongens afhankelijk zijn van een meer dan aanwezige vader. Ruben is zoon van professor Staal, een man die heel het leven duidt vanuit de Griekse mythologie. Ruben wordt enorm gestimuleerd om te studeren, maar werkt liever in het pannenkoekenrestaurant en is het liefst DJ.
Kevin introduceert hem bij FunHouse. Ruben wist zich ‘geen raad met alle dampende, natte mannenlichamen om hem heen, het monotone ritme van de muziek stond hem tegen’. Tot hij ook een pilletje nam. Zo werd een bron van geluk aangeboord en sliep Ruben elke nacht met een andere jongen. Via Erik en Bettine komt hij in contact met de modellenwereld.
Tot hij ook een pilletje nam. Zo werd een bron van geluk aangeboord en sliep Ruben elke nacht met een andere jongen.
Milans vader, een groot voetballiefhebber, stimuleert hem eerder om te gaan werken en geld te verdienen, terwijl Milan er zelf van droomt om secretaris-generaal van de Verenigde Naties te worden om zo de wereld te helpen verbeteren. Dit om de droom van zijn jong overleden moeder waar te maken.
Sleeptouw
In zijn studententijd komt Milan terecht op de feestverdieping van een studentenhuis met Romy en Esmée als huisgenoten. Zij ontfermen zich moederlijk over hem. Voordat Milan naar Leiden verhuist om te studeren heeft hij dankzij zijn buitensporige nervositeit maar enkele dates. En hij is opgelucht wanneer ze voorbij zijn. Zijn feestvriendinnen nemen hem op sleeptouw de kroeg in. Daar gebeurt het dat Milan en Ruben elkaar ontmoeten waarna zij samen de nacht doorbrengen.
Deze confrontatie leidt tot een verandering in het leven van beide jongens. Roelof Smit brengt dit op zeer overtuigende manier voor het voetlicht. Beide jongens beleven deze nacht totaal verschillend. De aanloop ernaartoe is in het boek prachtig beschreven vanuit twee invalshoeken.
Beide jongens beleven de nacht totaal verschillend. De aanloop ernaartoe is in het boek prachtig beschreven vanuit twee invalshoeken.
Ruben schrijft: ‘De datingapps deden hun werk, en ook in de gaybars in de Reguliersdwarsstraat kwamen de mannen vanzelf op me af. Ik pikte zelfs eens een jongen op in een gewone kroeg, de stille droom van vele homo’s.’
Milan schrijft: ‘Ik nam hem nog eens in me op en staarde blijkbaar iets te lang, want ineens keek hij me recht in mijn ogen. Een paar seconden lang waren die hypnotiserende blauwe irissen op mij gericht, toen verplaatste hij zijn aandacht weer naar zijn vriendin.
“Kutzooi, volgens mij is hij gay,” zei Romy. Ze porde in mijn zij. “Misschien maar goed ook, want jij hebt vanavond harder een beurt nodig dan wij,” (…) “Hij staat nu alleen,” stelde Esmée vast. “Dit is je kans, gewoon proberen.” Met de onbeheerste kracht van de dronkenschap gaven ze me gezamenlijk een duwtje, net op het moment dat de jongen weer mijn kant op keek.’
Champagne
In Milaan wordt Ruben een topmodel, ook omdat hij fors geschapen is. In de keiharde modellenwereld weet hij zich staande te houden en ondanks vele tegenvallers wordt hij zo rijk dat de champagne zijn neus uit komt. Milan verwijt zichzelf dat hij zich heeft laten verkrachten. En een mooie secretaris-generaal zou hij zijn. Altijd de Amerikaanse president zijn zin geven. Hij vervalt in een lethargie waardoor er niets meer uit zijn vingers komt.
Het verhaal krijgt een wending wanneer de vriend van Milan, een advocaat, Ruben aanklaagt voor seksueel geweld. Juridisch staat hij niet erg sterk, maar onder invloed van #MeToo wordt Ruben via Social Media zodanig beschadigd dat Dolce & Gabbana zijn bijdrage niet meer op prijs stelt.
De opbouw is nagenoeg gelijk, de conclusie aan het einde ook. Inhoudelijk verschillen de verhalen in alles.
Het bijzondere van deze roman is hoe de vorm en de inhoud op elkaar aansluiten. Roelof Smit is heel sterk in de vorm en de fasering in beide verhalen. De opbouw is nagenoeg gelijk, de conclusie aan het einde ook. Inhoudelijk verschillen de verhalen in alles. De gebeurtenissen worden op een tegenstrijdige manier ervaren. Wanneer ik het verhaal van Milan lees, ben ik overtuigd van zijn gelijk. Maar dan heb ik Rubens kant van de zaak al gelezen en diens carrière wordt op oneigenlijke gronden geschaad.
Keuzes
Dat is het knappe aan deze roman. Dat Smit op overtuigende wijze twee volstrekt tegengestelde verhalen geloofwaardig weet te vertellen. Hij weet met humor en spanning de lezer aan het verhaal te binden. Wie van de twee hoofdpersonen gelijk heeft, is moeilijk uit te maken. Het geheugen is niet altijd betrouwbaar. Uiteindelijk gaat dit boek over de keuzes die je maakt in het leven. Welke idealen jaag je na? Kun je vormgeven aan die zaken die echt bij je karakter passen?
Uitgeverij Podium heeft dit in de vormgeving van de roman versterkt door het boek twee identieke voorkanten te geven. Midden in het boek komt twee keer de zin: Draai het boek om en lees Milans/Rubens kant van het verhaal.
Roelof Smit, De dubbele waarheid. Amsterdam: Uitgeverij Podium 2021, 272 pp., ISBN: 9789463810807, pb., € 20,99.
© Brabant Cultureel 2021