door JACE van de Ven
Zoals in deze tijden de ene na de andere amateur opeens zijn eigen bier gaat brouwen zo husselen velen ook hun eigen boek in elkaar. Uitgeverijen raken overstelpt met kopij en smeken de goegemeente alsjeblieft niks meer op te sturen. Zo blijft dat ene geheime meesterwerk voor altijd geheim. Jammer, maar het bespaart je duizenden overbodige boeken.
Over het algemeen stellen eigen gebrouwen bieren qua smaak niet veel voor, of ze zijn maar boeiend voor één keer. Het valt nog niet zo mee om een bier te brouwen dat telkenmale interessant van smaak blijft. Een enkele keer lukt het. Meestal blijkt het dan gemaakt door mensen met verstand van zaken, met gevoel voor verhoudingen en met enig verstand van chemie. Er zijn in Brabant intussen verschillende cafés die een gekwalificeerde brouwer hebben aangetrokken en op die manier eigen bieren serveren – weliswaar vaak nog niet van de kwaliteit van een Duvel of Westmalle – waar je u tegen mag zeggen.
Op boekengebied vervult sinds ruim een jaar Uitgeverij Fugato in Noord-Brabant een rol als die van de kastelein van een café dat bierbrouwers met bewezen talent een kans geeft. Fugato wil een platform bieden aan auteurs met literaire kwaliteit die niet door gerenommeerde uitgeverijen worden opgepikt. Zoals gezegd, worden er bij de grote uitgevers zoveel manuscripten aangeboden dat elke schrijver die iets kan daar niet meteen opvalt. Mogelijk valt hij (of zij) ook af omdat hij te incidenteel werk aanbiedt of al te oud is om nog een heus oeuvre gestalte te geven. Een organieke uitgeverij is uiteraard – en terecht – een commerciële onderneming die moet investeren in de eigen toekomst.
Fugato is opgezet door Jaap Houdijk (1961) die zo’n vijfendertig jaar geleden opviel met veelbelovende verhalen in literaire tijdschriften. Hij koos echter niet voor een professioneel schrijverschap en liet pas enige jaren geleden weer van zich horen als auteur. Dertien maanden geleden besprak in in deze reeks columns zijn romans De noodlanding en Parelmoer met bewondering. Toen ik een maand geleden zijn nieuwste boek Bliksemzinking toegestuurd kreeg, besloot ik het bij een nieuwsbericht te houden.
Bliksemzinking was nieuws omdat het woord staat voor de Spaanse griep, een pandemie aan het begin van de twintigste eeuw die miljoenen slachtoffers maakte. Houdijks boek speelt in 1918 en voor wie het leest is het niet moeilijk allerlei verwijzingen naar de huidige coronacrisis te ontdekken. Het is een novelle over de zoektocht van een vrouw die niet alleen met onopgeloste vragen zit omdat haar man plotseling stierf in Engeland, maar ook omdat het haar verboden wordt om hem nog in zijn doodskist te zien. Via een plot vol mogelijke zijwegen, rustpunten en rake dialogen kijkt de lezer even mee in de zo andere wereld in het zuiden van Nederland van honderd jaar geleden, een wereld die verrassend herkenbaar is.
Het bedoelde nieuwsbericht kwam er niet, omdat ik toch besloot opnieuw een column aan Jaap Houdijk te wijden, maar dan met de nadruk op Fugato, de uitgeverij die ik al noemde. Een fugato kenmerkt zich door meerstemmigheid en gevarieerde herhaling. Die variatie en meerstemmigheid wil deze uitgeverij in het aanbod van boeken laten doorklinken, maar ook in de verschillende disciplines: redactie, vormgeving, en zelfs muziek en liedteksten.
Auteurs die bij Fugato willen uitgeven, lijken op vissen die samenscholen. Samen ben je minder kwetsbaar. Samen is het minder duur om te investeren in reclame-uitingen en marketing en kun je je voordeel doen met de kennis en betrokkenheid van de andere auteurs in het fonds, bijvoorbeeld op het gebied van eindredactie voor een ander.
Fugato begon als eenmansbedrijf, maar is op weg een collectieve uitgeverij te worden: “Een uitgeverij die niet distribueert en geen geld investeert, maar wel ideeën, ervaring en connecties wil delen. Absolute voorwaarde blijft wel”, aldus Houdijk, “een evidente kwaliteit van de uit te geven schrifturen.”
Inmiddels hebben buiten Jaap Houdijk ook Hans van Driel, Hans Hoenjet en Marja Poulussen bij Fugato uitgegeven. De boeken van Hoenjet, De Schlagerfilosoof en Alles voor Eva, heb ik niet gelezen, maar ik ken hem als auteur van met schwung geschreven artikelen over literaire onderwerpen in NRC en HP/De Tijd. Lang geleden publiceerde hij een verhalenbundel bij De Arbeiderspers.
Hans van Driel (1952), tot zijn pensionering docent communicatie- en cultuurwetenschappen aan de Universiteit van Tilburg publiceerde de verhalenbundel Trage man bij Fugato. Het gaat om negen verhalen die spelen rond het afscheid van een docent aan een wetenschappelijke onderwijsinstelling, het loskomen daarvan en de zoektocht opnieuw het leven uit te vinden. Boeiend, ook door de zoektocht om duiding te geven aan de dingen op een levenspad waar normaal achteloos aan voorbij gelopen wordt.
De bundel sluit af met een extra verhaal, Dwoje Oczu, hetgeen volgens mijn internetvertaalmachine ‘twee ogen’, betekent, een sfeervol liefdesverhaal dat in Polen speelt en aangeeft dat Van Driel ook kan schrijven over omstandigheden en personen die niet nadrukkelijk naar hemzelf en zijn eigen leven verwijzen.
En dan is er nog Vanwege zijn tere huid, een kinderboek zo te zien. Van Driel schreef het samen met Marja Poulussen (1957), docent onderwijsontwikkeling bij Hogeschool Rotterdam. Naar ik begrijp is het een eerste deel van een trilogie. Ik heb geen verstand van kinderboeken, maar ik denk niet dat dit boekje bij een uitgeverij die daarin gespecialiseerd is, uitgegeven zou zijn. Woordkeuze, zinsbouw, structuur en inhoud van het verhaal verbaasden me constant en niet altijd in positieve zin. Misschien moet voor het verschijnen van deel twee en drie de gezamenlijke eindredactie van Fugato er eens naar kijken.
Intussen blijft die Uitgeverij Fugato wel een prima initiatief, dat wel.
© Brabant Cultureel 2021
Reacties (1)