Er zijn ernstige tekortkomingen vastgesteld in de advisering over de subsidies voor de culturele sector. Onder meer is er sprake geweest van belangenverstrengeling. De provincie Noord-Brabant ziet zich genoodzaakt om alle 68 aanvragen opnieuw te laten beoordelen. De Kunst van Brabant noemt het een ‘grote blamage’.
door Emmanuel Naaijkens
Leden van commissies die adviseren over aanvragen voor subsidies moeten niet alleen deskundig zijn, maar bovenal ook integer. De adviezen moeten onafhankelijk tot stand komen en boven elke twijfel verheven zijn. Leden van adviescommissie mogen niet betrokken zijn bij het beoordelen van een instelling waar zij zelf een band mee hebben. Dat wekt immers op zijn minst de schijn van belangenverstrengeling en vriendjespolitiek.
En daar is het fout gegaan in de Adviescommissie BrabantStad Cultuur. Deze commissie beoordeelde vorig jaar 68 aanvragen in het kader van de subsidieregeling Hedendaagse Cultuur Professionele Kunsten 2012-2024. Het blijkt nu dat een van de leden van de beoordelingscommissie betrokken is geweest bij het advies over de aanvraag van een instelling waar hij of zij zelf een relatie mee heeft. Het reglement van de commissie verbiedt dat. De provincie Noord-Brabant, die op basis van de adviezen de subsidies toekent, heeft dit nieuws 28 januari 2021 naar buiten gebracht. Als gevolg van deze misser ziet de provincie zich genoodzaakt om alle 68 aanvragen opnieuw te laten beoordelen door een nieuwe beoordelingscommissie.
Onbegrijpelijk
Ap de Vries, voorzitter van belangenorganisatie de Kunst van Brabant, noemt de gang van zaken “pijnlijk en een grote blamage”. “De andere leden van de beoordelingscommissie en de ambtenaren die de procedure hebben voorbereid, waren ervan op de hoogte dat deze persoon bij een instelling was betrokken. Iedereen heeft zitten slapen.” De Kunst van Brabant heeft zich eerder in een brief kritisch uitgelaten over de commissie, maar deze kwestie was toen nog niet bekend, zegt De Vries.
De fout is aan het licht gekomen doordat acht aanvragers die geen subsidie hadden gekregen bezwaar aantekenden. Een van de bezwaarmakers wees daarbij op de belangenverstrengeling. De Hoor- en Adviescommissie (HAC) die de bezwaren behandelde, is daarop onderzoek gaan doen en de conclusie was dat er inderdaad een lid niet voldeed aan de regels. Bovendien ontdekte de HAC dat er niet van alle besprekingen in de beoordelingscommissie verslagen zijn gemaakt. Er is onzorgvuldig gehandeld door de beoordelingscommissie, concludeerde de HAC en alle acht bezwaren werden gegrond verklaard.
Verrast
De provincie besloot daarom de hele procedure over te doen. Gedeputeerde Wil van Pinxteren (onder andere cultuur / Lokaal Brabant) zegt in een persverklaring: “De ontstane situatie heeft ons onaangenaam verrast. Dat er sprake is geweest van belangenverstrengeling door een commissielid is onacceptabel. Aangezien we het advies van de HAC zeer serieus nemen, hebben we besloten alle 68 subsidieaanvragen opnieuw goed en zorgvuldig te laten beoordelen door een nieuwe commissie.” Dat er nu onzekerheid is ontstaan voor de aanvragers betreurt de gedeputeerde.
Een geheel nieuwe beoordelingscommissie gaat nu dus alle oorspronkelijke aanvragen opnieuw tegen het licht houden. De 39 instellingen die vorig jaar subsidie kregen toegewezen, hoeven zich overigens geen zorgen te maken. Zij behouden hun subsidie, ongeacht het advies van de nieuwe beoordelingscommissie. Het feit dat het bezwaar van de acht instellingen gegrond is verklaard, betekent echter niet automatisch dat zij alsnog verzekerd zijn van subsidie. De provincie moet hierover een nieuw besluit nemen.
Ontslagen
Nadat gedeputeerde Van Pinxteren hoorde van de belangenstrengeling heeft hij het betreffende lid van de commissie onmiddellijk ontslagen. Wie deze persoon is, wordt om redenen van privacy niet bekendgemaakt, zegt een woordvoerder van de provincie. Dat daarmee elk lid van de commissie in de verdachtenbank komt, is niet te voorkomen. “De privacy weegt het zwaarst.” Wie in de nieuwe beoordelingscommissie komen te zitten, is nog niet bekend. De gesprekken met potentiële kandidaten zijn nog gaande.
Overigens was er al eerder opdracht gegeven aan een onafhankelijke, externe partij om de procedure en de werkwijze van de beoordelingscommissie door te lichten. Dat onderzoek loopt nog.
Foto boven: de adviescommissie vergaderde vanwege het coronavirus noodgedwongen digitaal
© Brabant Cultureel 2021
Lees ook op Brabant Cultureel
De Kunst van Brabant: subsidieregeling veel te bureaucratisch
Nieuwe strategie werkt: meer rijkssubsidie voor cultuur in Brabant
Belangenverstrengeling
Het Brabants Dagblad meldt in zijn editie van 29 januari 2021 dat filmmaker Hetty Naaijkens – Retel Helmrich de persoon in de commissie is die belangenverstrengeling wordt verweten. Zij heeft meebeslist over een aanvraag van arthouse bioscoop Cinecitta in Tilburg. De aanvraag is ondertekend door haar zoon die als managing director film aan het filmhuis verbonden is. De aanvraag ging over een uitgebreid programma met films en randactiviteiten in de periode 2021-2024. De beoordelingscommissie adviseerde positief over de aanvraag en Cinecitta kreeg 280.000 euro van de provincie Noord-Brabant en 120.000 euro van de gemeente Tilburg.
In de krant zegt Hetty Naaijkens dat de andere leden van de commissie hadden kunnen weten dat er een relatie was. Achteraf gezien zou het misschien beter zijn geweest als ze niet had meegestemd, erkent ze. “Maar ik was me echt van geen kwaad bewust.” Naaijkens heeft samen met haar broer Leonard Retel Helmrich een aantal documentaires op haar naam staan die veelvuldig bekroond zijn. Recent was ‘Klanken van Oorsprong’ op tv te zien, een documentaire over muzikanten met een Nederlands-Indische achtergrond. [Update 29-01-2021]