Afgelopen zomer kreeg een flink aantal culturele instellingen in Brabant subsidie van de lokale en/of provinciale overheid en van landelijke fondsen. Maar niet overal ging de vlag uit. Er waren ook aanvragers die ondanks een positief advies geen geld kregen. Dat deed pijn. De Kunst van Brabant vindt dat de subsidieverstrekking moet verbeteren.
door Emmanuel Naaijkens
Graphic Matters in Breda liep door een onbenullig foutje tonnen subsidie mis van de provincie. Het literaire platform Tilt in Tilburg dreigde te verdwijnen omdat de gemeente wel en de provincie geen subsidie wilde verstrekken. Zomaar twee voorbeelden die het resultaat zijn van een haperende subsidieregeling in Noord-Brabant en de vier grote steden.
Voor een aantal instellingen en makers was 2020 een jaar van hoop en vrees. Op maar liefst drie niveaus werd er beslist over subsidieverstrekking voor een periode van twee of vier jaar: in de vier grote gemeenten in Brabant, bij de provincie en bij de rijksoverheid (inclusief landelijke fondsen). Bij het ene culturele gezelschap kon de vlag uit omdat de aanvragen voor subsidie waren gehonoreerd. Bij de ander was de stemming onder nul omdat zij ondanks positieve adviezen tegen het subsidieplafond van subsidieregelingen en fondsen aanliepen.
Nu de rook is opgetrokken is het volgens belangenorganisatie de Kunst van Brabant tijd om nog eens goed te kijken naar het resultaat van de subsidieverstrekking. In een uitvoerige brief aan Gedeputeerde Staten en de cultuurwethouders van de vier grote steden, is uiteen gezet wat er schort aan de manier waarop het geld nu verdeeld wordt. Ap de Vries, voorzitter van de Kunst van Brabant geeft een toelichting.
Procedure
De vier grote gemeenten en de provincie (samen BrabantStad Cultuur) hadden in het verleden ieder hun eigen subsidiebeleid met bijbehorende regels en voorwaarden. Dat was lastig voor de aanvragers en daarom heeft er afstemming plaatsgevonden. Er kwam een integrale beoordelingscommissie, met daarin vertegenwoordigers uit de verschillende kunstdisciplines, die zowel voor de provinciale als gemeentelijke aanvragen een advies gaven. Maar het culturele veld is allerminst te spreken hoe het vorig jaar gegaan is.
De kritiek van de Kunst van Brabant op de procedure is, na raadpleging van de achterban, samen te vatten als omslachtig, bureaucratisch, nodeloos ingewikkeld, en ondanks de afspraak tot harmonisatie niet overal gelijk. Voorzitter Ap de Vries noemt als voorbeeld de aanvraag van Graphic Matters in Breda. De indiener had niet in de gaten dat de deadline van de provincie één dag eerder was dan bij de gemeente, hoewel was afgesproken dat de datums gelijk zouden worden getrokken. De provincie verklaarde Graphic Matters niet-ontvankelijk want regels zijn nou eenmaal regels.
Vertrouwen
“Er was toegezegd dat het aanvragen van subsidie gemakkelijker zou worden. Maar de praktijk is anders. Er moeten niet alleen veel gegevens worden aangeleverd, maar er zit ook verschil tussen de manier waarop dat moet gebeuren bij gemeenten en provincie. Dan heb je dus nog steeds dubbel werk. Het is niet een kwestie van copy paste. En soms zijn de verzoeken om informatie zo gedetailleerd dat je je afvraagt waar dat voor nodig is. Waar wij voor pleiten is meer vertrouwen in de aanvrager en minder controle. Inderdaad, dat speelt niet alleen in de cultuursector”.
De Kunst van Brabant heeft ook signalen gekregen dat ambtenaren ‘ongetwijfeld met goede bedoelingen’ hebben geprobeerd aanvragers te ontmoedigen. “Dat zullen ze misschien gedaan hebben omdat ze voorzagen dat door het grote aantal aanvragen niet alle verzoeken om subsidie gehonoreerd zouden kunnen worden.” Kanttekeningen maakt De Vries bij de communicatie vanuit gemeenten en provincie. “De voorlichting was op zijn zachtst gezegd rommelig. Op een bijeenkomst hadden ambtenaren niet op alle vragen antwoord. Er ontstond zelfs een spraakverwarring omdat ze elkaar soms tegenspraken.”
Ronduit kritisch is de Kunst van Brabant over de beoordelingscommissie. “De kwaliteit van de adviezen was erg wisselend en niet erg sterk.” De deskundigheid van de commissie moet omhoog en de leden moeten zich meer verdiepen in het werk van de aanvragers en dat niet louter van papier beoordelen. En voordat de voorlopige adviezen definitief worden moet er een integraal overzicht worden gemaakt om te kijken of bepaalde groepen ondervertegenwoordigd zijn in de verdeling van de subsidiepot.
Zo viel de literaire sector helemaal buiten de boot, en dreigde het doek te vallen voor het literaire platform Tilt. De gemeente Tilburg kon dat met een noodgreep deels voorkomen. Ap de Vries wijst ook op het ontbreken van urban culture. “Bij een integrale beoordeling moet je kijken of er leemten zijn en de commissie moet dan zelf actie ondernemen om daar alsnog in te voorzien.”
Zaaglijn
Een groot pijnpunt is voor de Kunst van Brabant de zogeheten zaaglijn. Daarmee wordt bedoeld de streep in de lijst van adviezen die markeert wie wel en wie geen subsidie krijgt. Blijf je boven de zaaglijn dan zit je goed, wie eronder zit heeft pech. Het doet er dan niet toe of je als instelling een positief advies hebt gekregen. Want de provincie heeft, evenals de gemeenten, vooraf vastgesteld hoe groot de subsidiepot zou zijn, ruim 11 miljoen euro. Maar het aantal aanvragen was opgeteld goed voor 22 miljoen euro. In totaal 21 positief beoordeelde culturele instellingen vielen daardoor buiten de boot, voor hun waren de druiven zuur.
De Kunst van Brabant vindt dat het provinciale budget voor cultuur omhoog moet. Ze wijst erop dat dankzij eerdere investeringen er op een hoger en breder niveau gepresteerd wordt, waardoor de culturele sector in Brabant ook landelijk en internationaal stevig op de kaart staat. Met een minder ambitieus cultuurbeleid wordt aan dat succes afbreuk gedaan. Voorzitter De Vries erkent dat in het huidige gure klimaat de verwachtingen niet hooggespannen zijn, nu de ene cultuurbezuiniging op de andere volgt.
In opdracht van BrabantStad Cultuur (vier grote steden en provincie) worden momenteel de procedure en de beoordelingscommissie door een externe partij tegen het licht gehouden.
Lees de brief van de Kunst van Brabant
© Brabant Cultureel 2021