November Music is een gevestigde naam: muziek door makers van nu op verschillende plekken in ’s-Hertogenbosch. Maar November Music 2020 is meer. Het legt nadruk op Nederland én op vrouwen. November Music wordt noFEMber Music. Een van die Nederlandse vrouwen is Sanne Rambags.
door Camiel Hamans
Sanne Rambags (Goirle 1994) had turnster kunnen zijn. Zo jong en al zoveel prijzen en bekroningen: Edison World & Jazz 2019, nominatie Edison 2018, Conservatorium Talent Award 2018 – de prijs van de nationale studentencompetitie die in 2017 tijdens Jazz in Duketown werd gehouden – en in hetzelfde jaar genomineerd voor de Jacques de Leeuwprijs te Tilburg. En naast lofprijzingen talloze concerten, honderdtien in 2019 en in landen zoals India, Mexico, Turkije, België, Mali, Indonesië, Taiwan, Tanzania, China et cetera. Toch is zij het tegendeel van een ster.
Chalet
Integendeel, “ik hou van kneuterigheid”, is de zin waarmee ze ongeveer het gesprek begint, haar handen om een reuzekop kruidenthee gevouwen, haar voeten gestoken in dikke wollen sokken onder zich. Maar alsof ze zich betrapt voelt, komt daar meteen achteraan “maar nog meer van de natuur. Daarom hebben we dit huisje in het bos.” Een klein houten chalet in de bossen bij Diessen, in de buurt van Tilburg.
“We hebben dit huisje nu bijna een half jaar. Het is altijd mijn droom geweest om een huisje in de natuur te hebben. Een collega uit een van de trio’s met wie ik speel, Bram Stadhouders, woont hier vlakbij. Toen we een keer bij hem op bezoek gingen, wist ik het zeker. Nu ik hier zit, wordt het gevoel nog sterker. Er gaat zo’n kracht uit van de natuur, dat had ik niet verwacht. Af en toe hebben we helemaal geen zin om terug te gaan naar ons officiële huis in Rotterdam. Als je ’s ochtends wakker wordt en hertjes voor het raam ziet. Ik ben over een paar dagen jarig. Ik ga een speurtocht uitzetten in het bos. Ik eet dan de hele dag taart, maar ik ga ook mijn vrienden en familie hier de natuur laten ontdekken.”
“Mijn inspiratie vind ik in de natuur. Het gaat om het verlangen daar één mee te worden, om daar rust en ruimte te vinden. Dat heb ik van huis uit mee gekregen, net als mijn liefde voor muziek. Mijn ouders, die allebei een instrument bespelen, hebben me vanaf dat ik een baby was mee naar Noorwegen genomen. Bovendien zijn mijn ouders fan van Scandinavische jazz. Mijn vader is iemand die enorm kan bewonderen. Op die manier heb ik de muziek van Jan Garbarek meegekregen, maar ook de lyrische Nederlandse jazz van musici als Harmen Fraanje en Eric Vloeimans en natuurlijk het werk van Joni Mitchell.
Thuis werden veel Nordic ECM-records gedraaid. Die kon ik allemaal meezingen. Zonder dat ik het wist, heb ik mijn hele leven al gestudeerd. Maar zangles had ik nog niet. Ik speelde gitaar en pas op mijn zestiende ben ik bij zangeres Marleen Achten in Tilburg les gaan nemen. Ik was immers altijd het meisje dat zo mooi kon zingen.”
Los
“Daarna ben ik naar de vooropleiding conservatorium gegaan in Utrecht. Ik wist al vroeg dat ik naar het conservatorium wilde. Ik heb altijd het idee gehad dat ik op de wereld ben gekomen om muziek te maken. In Utrecht begon ik repertoire op te bouwen, standards, Ella Fitzgerald, Billy Holiday en zo. Maar pas bij een concert van Francien van Tuinen in het BIM-huis voelde ik voor het eerst dat ik dit ook wilde. Toen wist ik ‘ik wil zanger worden’. Toen begreep ik waar muziek je toe kan brengen, vervoering, pijn, dat het je toegang kan bieden tot het wezenlijke van het leven. Het conservatorium in Utrecht nam me na de vooropleiding echter niet aan. Waarom hoor je nooit precies. Gelukkig zag Paulien van Schaik het wel in me en daarom ben ik verder gegaan in Tilburg aan de Academy of Music and Performing Arts. Drie stromingen hadden daar mijn interesse: southern rock, standards en verstillende, instrumentale jazz. Bij de standards viel het me op dat als ik mijn solootje had gezongen het echte werk pas begon, dan gingen de anderen, de instrumentalisten, los. Daar gebeurde het, maar aan die magie had ik als zangeres geen deel. Dat wilde ik ook en daarom wilde ik de kant van de improvisatie op. Ik heb les gehad van Greetje Bijma, dé vocale improvisator van Nederland, maar ik besefte ‘ík kan niet Greetje Bijma worden.’ Zo ben ik steeds meer de kant van de verstilling opgegaan, van de melancholische, lyrische composities. New Age, vind jij het? Dat label heb ik nog niet eerder gehoord voor wat ik doe, maar misschien heb je gelijk.”
“Bij een concert van Susanne Abbuehl in Paradiso besefte ik ‘dit is het’. Er was zoveel herkenning. De laatste vier maanden van mijn opleiding ben ik daarom naar Luzern in Zwitserland gegaan waar Susanne doceerde – vanaf dit academische jaar is ze verbonden aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag – en bij en met haar heb ik mijn Tilburgse eindexamenconcert voorbereid. Summa cum laude werd het. Ik trad op met twee trio’s, waarmee ik nog steeds speel. Mudita bestaat uit drie schoolgenoten: Sjoerd van Eijck, piano, Koen Smits, trompettist en ikzelf. Dat is eigenlijk heel bijzonder dat er op hetzelfde moment twee jongens aan het conservatorium studeerden die begrepen wat ik aan het doen was. Er waren maar weinig instrumentalisten op het conservatorium met wie het klikte. Het heeft zo moeten zijn, denk ik, dat Sjoerd en Koen ook net in Tilburg waren.
Het andere trio, Under the Surface, is met iets oudere, meer ervaren muzikanten: Bram Stadhouders, gitaar en elektrisch orgel, en slagwerker Joost Lijbaart. Het is het resultaat van een carte blanche die ik van het Conservatorium kreeg. Ik mocht musici van buiten uitnodigen. Dat was een hele stap. Ik trad tot dan toe steeds alleen op; als singer-songwriter. Ik was te bang, te bescheiden om anderen te vragen. Je verlangt toch tijd van iemand, je moet iets te bieden hebben, wil je anderen benaderen om zich voor jou vrij te maken. Joost en Bram wilden graag en dat voelt nog steeds als een compliment.”
Hildegard
“Vanaf mijn eindexamen in 2017 is het hard gegaan. Ik tour met de beide trio’s en met de European Colours Group, waarvan ik zelf aan de basis heb gestaan, ik heb mijn eigen platenlabel SONNA Records, treed op met het Martin Fondse Orchestra, het Kika Sprangers Large Ensemble, maar ook met Capella Pratensis, waarmee ik graag nog een keer een Hildegard von Bingen-project zou doen, met de dansers van De Stilte uit Breda en nu sta ik op November Music met Ikarai, de groep van bassist-componist Camiel Jansen.”
“Dit concert verschilt wel enigszins met wat ik anders doe. Meestal staat improvisatie centraal. Ik breng wel eigen teksten of gedichten van bijvoorbeeld Emily Dickinson of Emily Brontë, maar meestal zing ik in een fantasietaal met zelf bedachte klanken en combinaties. In het theater noem je dit ‘jabbertalk’. Dat is het concert van 11 november (2020) niet. Dat gaat uit van teksten van Frank Siera, dezelfde jongen die ook het libretto geschreven heeft voor Willem Jeths’ opera Ritratto. Zijn teksten roepen de wereld op van Murakami met zijn sprekende dieren, vliegende vissen en diepzinnige straatmadelieven. Het is een combinatie van visuals, tekst en een muziek, die je het beste kunt beschrijven als halfweg tussen jazz en klassiek in. Een mengeling van improvisatie, vertelling en compositie, waarin de wereld van een schrijver vertaald wordt naar muziek.”
Grootsheid
“Ik doe allerlei verschillende projecten. Met opzet, ik voel heel sterk dat ik verschillende dingen moet doen. Niet in een tunnel terecht komen. Wat ik wil is een community creëren van musici en ontwerpers. Daarom ben ik mijn eigen label begonnen. Ik streef ernaar een open plek te scheppen waar ik in mijn eigen grootsheid geloof, maar ook in die van anderen, zodat ik die kan uitnodigen mee te doen. Geloven in je eigen grootsheid, waardoor je een diepere verbinding met jezelf creëert, staat centraal voor me.”
“Ik kan de wereld niet veranderen, maar er wel aan bijdragen dat die evolueert. Ik heb net het boek van Rutger Bregman gelezen De meeste mensen deugen. Dat heeft indruk op me gemaakt. Het sluit aan bij mijn gevoel dat het lukt, dat ik iets teweeg kan brengen met mijn muziek en mijn positie in de muziek. Daarom mijn eigen label Sonna. De volgende stap is dat ik me niet meer apart als zangeres of als instrumentalist wil laten horen, maar dat het moet samensmelten. Maar voordat het zover is komt er eerst nog een album, Sister, dat ik samen met een Noorse gitariste maak en waarop ik mijn repertoire als singer-songwriter zing. Ik zie het als een ode aan de ‘sisterhood’. De voorlopige eindstap van dit S-drieluik of moederschip wordt het nieuwe ensemble Sagen waarmee ik de behoefte die ik heb als vocaliste om tot zelfverwerkelijking te komen aarde wil geven.”
Meer informatie over het muziekfestival op November Music
Het concert Ikarai X Sanne Rambags X V&J Visuals, Murakami, vindt plaats in de Verkadefabriek, Grote Zaal, 11 november 2020, aanvang 20.30 uur.
Meer informatie over het concert
Meer informatie over Sanne Rambags
© Brabant Cultureel 2020
Interessant