In ‘Familieopstelling’ van Kluun is zijn alter ego Stijn van Diepen de notoire vreemdganger die hij altijd al was: ‘de grootste sinds prins Bernhard’. Na een zoveelste mislukte liefde begint hij genoeg te krijgen van seks & drugs & housemuziek. In zijn geboortestad Tilburg, waar zijn demente moeder wordt verpleegd, probeert hij er verandering in te brengen.
door Peter van Vlerken
Kluun speelt in zijn nieuwe boek Familieopstelling weer een aardig literair spel met zijn aliassen. Hoofdpersonage is als vanouds Stijn van Diepen. Die wordt opgevoerd als de schrijver van de succesromans Komt een vrouw bij de dokter en De weduwnaar, boeken die uit de pen zijn gekomen van Kluun, wat op zijn beurt een pseudoniem is van Raymond van de Klundert, geboren te Tilburg in 1964.
Zo kort achter elkaar gezet klinken die drie namen misschien wat verwarrend, maar in het boek is het zo helder als wat dat we te maken hebben een romanfiguur. Een geheim is het niet dat die figuur is ontleend aan de persoon van de auteur – de schrijver noemt het ergens een uitvergrote versie van hemzelf -, maar het is en blijft de romanfiguur Stijn van Diepen.
Gedumpt
Die Stijn is zichzelf behoorlijk zat. Als verguisde vreemdganger toen zijn vrouw op sterven lag, ziet hij zich nog altijd achter de vrouwen aan jagen. En nadat hij voor de verandering zelf een keer is gedumpt vraagt hij zich af of dat op zijn vijfenvijftigste zo langzamerhand niet pathetisch begint te worden. Waarom is hij zoals hij is? De vraag stellen is hem (proberen te) beantwoorden. Daarvoor keert hij terug naar Tilburg.
Daar is zijn vader inmiddels overleden, wordt zijn demente moeder in haar laatste dagen verpleegd in een tehuis en toont zijn zus zich als verpleegster en trouwe mantelzorger in alles de tegenpool van Stijn. Waarom lukte het zijn vader (‘ons pap’) altijd gelukkig te zijn met zijn moeder (‘ons mam’) en lukte hem en zijn ex-vrouw dat niet? Waarom kan het huwelijk van zijn zus Chantal (in werkelijkheid ‘ons Melaan’, aan wie het boek is opgedragen) zo lang stand houden en moet hij zo nodig de ene bedpartner met de andere afwisselen? Hoogste tijd voor Stijn om in psychotherapie te gaan.
Dat proces beschrijft Kluun met verve. Evenals vorige boeken is Familieopstelling afwisselend hilarisch en ontroerend. Bij de erotische passages gaat hij zozeer over the top dat het ironisch wordt. Ook de beschrijving van het leven op de gesloten afdeling van het verzorgingstehuis lijkt ironische overdrijving, maar toevallig weet ik uit eigen ervaring dat hij hier dicht bij de werkelijkheid blijft. Een familiedrama dat hij aan het eind uit zijn herinnering opdiept, zal menig lezer bij de keel grijpen. Anderzijds zijn sommige dialogen, zoals die tussen Stijn en een Ajax hooligan met grove knuisten en een week hartje, om je te bescheuren.
Uitleg
De stijl van Kluun is weer als snel stampende housemuziek, met dien verstande dat hij het dit keer met een flinke dosis lekker vet Tilburgs dialect doorspekt. Voor veel Tilburgers zal het lezen van het boek daarom een soort van thuiskomen zijn. Voor niet-Tilburgers voegt Kluun er wat taalkundige uitleg en toeristische informatie aan toe. Breda en Eindhoven laat hij ook nog aan bod komen.
Omdat het beoordelen van een boek nou eenmaal ook een persoonlijke aangelegenheid is, moet ik bekennen dat Familieopstelling mij hier en daar nogal aangreep. Dat krijg je er ervan als een soortgelijk familiedrama als waar Kluun op stuit je niet bespaard is gebleven, je je vrouw hebt verloren aan uitgezaaide borstkanker, en je je moeder nog maar kort geleden na een periode van dementie ten grave hebt gedragen.
De marketingman die Raymond van de Klundert, alias Kluun, alias Stijn van Diepen van oorsprong is, hoorde ik op tv zeggen dat hij van zijn nieuwe roman minstens honderdduizend exemplaren denkt te verkopen. Of dat lukt weet ik niet. Daarvoor doet de titel misschien wat al te veel denken aan een zelfhulpboek voor psychisch ongemak, al geloof ik dat ook daar een flinke markt voor is. Hoe dan ook is Familieopstelling Kluuns beste boek.
Kluun, Familieopstelling. Amsterdam: Lebowski Publishers 2020, 352 pp., ISBN: 9789048845286, pb., € 22,99.
© Brabant Cultureel 2020