door Arnold Verplancke
Wees niet bang. Ga gewoon weer naar theater en concertzaal. Het is er volkomen veilig. Medebezoekers houden keurig afstand, suppoosten brengen u naar uw plaats. Links en rechts van u blijven een paar stoelen vrij en voor en achter u ook. De podia doen er alles aan om hun uitvoeringen coronaproef te maken.
En ze zitten weer vol verrassingen. Neem nou de Kazerne aan de Paradijslaan in Eindhoven. Ik was er nog nooit geweest. Ja vroeger, toen het nog theater Het Klein heette. Nu biedt het op zondagmiddag regelmatig ruimte aan de concertserie Podium Klassiek en die doet zijn naam eer aan. Zondagmiddag trad daar Cinema Paradiso op, van trompettist André Heuvelmans, pianist Henry Kelder en bassist Wilmar de Visser. En dit muzikale trio presenteerde tevens de operazangeressen Lilian Farahani (sopraan) en Karin Strobos (mezzo). Zij maakten er samen een heerlijk evenement van.
Heerlijk
Het trio put uit een breed repertoire en presenteert dat heel sfeervol, maar bovenal vindingrijk en eigenzinnig. En de vocalisten bleken er echt zin in te hebben. Hun Nuit d’Amour van Offenbach klonk al heerlijk. Voor menigeen kon de middag toen al niet meer stuk. Maar daarna kwam er nog van alles, zoals My man’s gone now van Gershwin – een heel sterke vertolking van Strobos – de Habanera uit Carmen, een Albanees volksliedje, een gevoelig duet van Monteverdi en als afsluiter de kraker Bella Ciao uit de Netflix-serie La Casa de Papel. Het publiek had willen meezingen… Zo’n zondagmiddagconcert laat niets te wensen over en de zaal was dan ook terecht helemaal vol – weliswaar binnen de beperkende protocollen van de pandemie.
Opera
Een andere verrassing kreeg ik eerder deze maand bij De Nationale Opera. Eigenlijk zou daar het seizoen beginnen met Mefistofele van Boito. Maar voor die grootschalige productie met veel buitenlandse zangers en musici viel niet te repeteren in de zomerse coronamaanden. Om toch iets te kunnen presenteren aan het begin van het nieuwe seizoen, kregen twee jonge mensen de kans een heel eigen voorstelling samen te stellen en te realiseren, waarbij het Faust-thema nog wel zou meespelen. De werktitel bleef bestaan als een soort geuzennaam: Faust [working title].
Rekening houdend met de schaarse tijd en de beperkte middelen verdienen zij alle lof. Lisenka Heijboer Castanón (maker/regisseur) en Manoj Kamps (maker/dirigent) hebben er een gevarieerde, sprankelende en vaak vrolijke voorstelling van gemaakt.
Faust [working title] is een soort collage van liederen, niet alleen uit het operarepertoire, maar uit een breed aanbod van allerlei genres. Solisten en musici mochten daarbij ook hun suggesties en keuzen bijdragen. En al die werken zijn door twaalf componisten wereldwijd herschreven en gearrangeerd. Dat was ook al nodig, want het Nederlands Philharmonisch Orkest mocht maar in een beperkte samenstelling in de orkestbak, ondanks dat die al tot een paar rijen ver de zaal was ingebouwd.
Kinderkoor
Een belangrijke rol in deze voorstelling speelde het Nieuw Amsterdams Kinderkoor. Samen met het koor van der Nationale Opera zong dit aan het begin prachtig de proloog uit de afgelaste opera Mefistofele. Het volwassen koor zong vanaf de bovenste balkons rond de bezoekers en dat gaf natuurlijk een verrassend surround effect.
Een goede vondst was ook het voortdurend inzetten van kinderen, zowel figuranten van het kinderkoor als van een basisschool. Zij brachten levendigheid en spontaniteit in de voorstelling. Voor de decorelementen hadden de twee makers mogen rondsnuffelen in de rijke decoropslag van de opera.
Het is te hopen dat De Nationale Opera later dit seizoen het oorspronkelijke programma weer kan oppakken. Voor volgende maand staat de nieuwe Nederlandse opera Ritratto alsnog op het repertoire. Met zo weinig plaatsen door de coronamaatregelen zijn alle voorstellingen inmiddels al uitverkocht.
Schandalen
Ook het International Theatre Amsterdam (ITA), tot voor kort Tongeelgroep Amsterdam geheten, heeft dit seizoen al een nieuwe grote-zaalproductie gelanceerd. Die heet Kinderen van Nora, geschreven en geregisseerd door de Brit Robert Icke. Het is eigenlijk een vervolg op het beroemde stuk Een Poppenhuis van de Noor Hendrik Ibsen dat honderdveertig jaar geleden in tal van landen schandalen veroorzaakte. Hoofdpersoon daarin is Nora. Door haar man Torvald wordt zij niet alleen autoritair, maar ook als een soort onvolwassen kindvrouwtje behandeld. Wanneer blijkt dat hij zijn aanzien in de maatschappij belangrijker vindt dan haar, weigert Nora nog langer haar rol te spelen die hij vanzelfsprekend van haar verwacht.
Om zichzelf als vrouw te herontdekken en te ontwikkelen, moet zij weg van onder de vleugels van haar man die in feite de beschermende en bovengeschikte rol van haar vader voortzet. Nora trekt de deur met een historische klap achter zich dicht en verlaat haar man en haar kinderen. Zij wil eerst zichzelf uitvinden als mens en niet alleen de opgedrongen rollen van echtgenote en moeder spelen.
Aanhaken
Icke haakt in op dit dramatische einde van Een Poppenhuis en laat zien hoe het verder gaat met Nora, Torvald en vooral de kinderen uit hun huwelijk. Niet best met de meesten. Ook de zoon en dochter slagen er niet in gelijkwaardige relaties op te bouwen. De dochter (Marieke Heebink) verstrikt zich in affaires met veel jongere jongens. De zoon (Steven van Watermeulen) betaalt liever voor seks met een vriend dan hem emotioneel dichtbij te laten komen. Mooie rollen zijn er ook voor onder anderen Claire Bender als Nora en Aus Greidanus jr. als Torvald en op het eind Frieda Pittoors als Nora op leeftijd.
Het mislukken van al die relaties gaat telkens weer gepaard met het keiharde geluid van een deur die voor eens en voor altijd wordt dichtgetrokken. Ondanks het knappe spel en de manier waarop zowel heden en verleden als de verschillende relaties worden vervlochten op het toneel, blijft Kinderen van Nora voor mij toch vooral een epiloog. Een interessant nawoord bij de klassieker van Ibsen.
Foto > Jan Versweyveld
Deze drie programma’s zijn slechts een greep uit het aanbod dat weer op gang komt in de theaters, groot en klein. Grijp uw kans, zou ik zeggen.
Faust [working title]:
© Brabant cultureel 2020