door Arnold Verplancke
Dacht u dat konijnen lieve beestjes zijn, huppelend in het struikgewas of wachtend in een kooitje op wat komen gaat? Echt niet. Toen het vorige week veel te warm was, zocht ik een paar gekoelde musea op. En in een museum ontdek ik altijd van alles.
Sinds de coronaregels versoepeld zijn en musea – mits aangemeld – weer open zijn voor publiek, heb ik er alweer een paar bezocht. De Lakenhal in mijn geboorteplaats Leiden, De Pont in mijn woonplaats Tilburg en afgelopen week het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch en Krona in Uden op één dag. Het zijn allemaal aanraders, stuk voor stuk.
In het Noordbrabants museum trekt vooral Meesterwerken uit Wenen de aandacht, samen met de vreemde konijnenfiguren van de Chinese kunstenaar Shao Fan. Over de eerste prachtige collectie is hier al eerder geschreven. Het gaat om ruim vijftig schilderijen en twintig tekeningen van Vlaamse en Hollandse meesters, onder wie Peter Paul Rubens, Rembrandt van Rijn en Anthony van Dyck. Ze zijn afkomstig uit de collectie van de Weense kunstacademie.
Rubens
Ik wil er toch één heel klein werkje uitlichten, van de grote Rubens. Namelijk Het oordeel van Paris uit begin zeventiende eeuw. Het ziet er redelijk onschuldig uit. Drie vrijwel blote vrouwen worden bewonderd door twee ook niet volledig geklede jongemannen. Bij de middelste dame staat nog een dik Rubens-engeltje en de mannen hebben een hond bij zich. Maar vergist u zich niet in dit liefelijke tafereeltje. Hier ligt de kiem voor de bloedige Trojaanse oorlog die aan duizenden Grieken en Trojanen het leven gaat kosten en tot gruwelijke bloedwraak leidt. Homerus heeft zijn vingers blauw geschreven op die oorlog in zijn Ilias en Aischylos in zijn Oresteia-trilogie, die geldt als het begin van het Europese theater.
Wat zien we hier namelijk? Drie godinnen die strijden om wie de mooiste is. De oppergod Zeus laat de arme Trojaanse koningszoon Paris de keuze maken uit Hera, Athene en Afrodite. De eerste probeert hem te paaien met macht, de tweede met beroemdheid maar de derde, de liefdesgodin, ontkleedt zich het snelst en belooft hem de mooiste vrouw ter wereld. Paris wijst haar aan, zoals het engeltje op het schilderijtje laat zien.
Maar helaas, Paris’ beloning, de schoonste vrouw, is Helena en laat die nou getrouwd zijn met Menelaos, de koning van Sparta. Paris ontvoert haar en moet dat bezuren. Want Menelaos weet ongeveer alle Griekse koningen en helden mee te krijgen in een oorlog tegen Troje, onder leiding van Agamemnon. Niet dat ik na zoveel eeuwen nog een schuldige wil aanwijzen voor dit debacle, maar als ik dit vriendelijke plaatje zie, kan ik niet anders dan aan de bloedige afloop denken.
Heerszuchtig
Heel andere koek zijn de reusachtige konijnenportretten van Shao Fan. Even alle achtergrondinformatie over hem wegdenkend, ben ik de confrontatie aangegaan met zijn Portrait uit 2013. Wat een heerszuchtig en onverbiddelijk portret is dat. Geen aaibaar konijntje, maar een bazig beest, de armen gekruist voor de borst. Een leidinggevende, zoals tegenwoordig bazen en chefs schijnen te heten. De pose en de blik geven je weinig ruimte voor smoesjes of uitvluchten.
Maak het konijn niet boos, want dan ontpopt het zich tot Rabbit Portrait Dingyou 1. Een ronduit agressief beest dat dreigt uit zijn blauwe vel te springen. Let wel, dit is maar een persoonlijke interpretatie en heeft wellicht weinig met Shao Fan te maken.
Rembrandt
In het museum Krona in Uden is onder meer de ‘nieuwe’ ets van Rembrandt te bewonderen. Die dook vorig jaar september op tijdens de opnamen van Tussen Kunst en Kitsch in Uden: Landschap met tekenaar. Het museum exposeert dit werk samen met nog twintig andere etsen van Rembrandt uit particuliere collecties. Stuk voor stuk kleine pareltjes die bij nauwkeurige bestudering heel gedetailleerd en trefzeker blijken.
Zowel in Den Bosch als in Uden zijn werken te vinden van de Brabantse kunstenaars Marc Mulders, Reinoud van Vught en Guido Geelen, die altijd voor verrassingen zorgen. Maar voor de eerste kun je beter nog even bij De Pont binnenlopen. Daar hangt nog een paar weken een interessante keuze uit de Mulderscollectie van het museum. Dit mede ter gelegenheid van het verschijnen van het boek Marc Mulders, werken 1980-2020.
Die presentatie past ook in het thema dat De Pont deze zomer heeft gekozen, namelijk een selectie van de uiteenlopende werken die in de afgelopen dertig jaar zijn verzameld. Er valt veel te zien en te herkennen.
Klokkenwinkel
Bijzonder daarbij is zeker The Clockshop van Job Koelewijn. Een afgesloten klokkenwinkel, die zelf langzaam heen en weer slingert. Alle klokken in de winkel wijzen een andere tijd aan. Je kunt er een vanitassymbool in zien: al het streven in dit leven is ijdel en leeg en ons wacht alleen de dood. Anderen leggen een link met de huidige pandemie die de wereld tot stilstand lijkt te brengen, terwijl de tijd doortikt. Maar de optimist in mij kiest toch voor een andere interpretatie: het is nooit te laat om er zelf iets moois van te maken. Gebruik de tijd.
www.hetnoordbrabantsmuseum.nl
www.museumkrona.nl
https://depont.nl
Lees ook op Brabant Cultureel:
Bijzondere expositie van meesterwerken uit Wenen in Het Noordbrabants Museum
© Brabant Cultureel 2020