De overheid heeft geld beschikbaar gesteld om de culturele infrastructuur tijdens deze coronacrisis overeind te houden. De culturele sector kan ook een beroep doen op de generieke steunmaatregelen, maar veel zzp’ers dreigen buiten de boot te vallen, constateert belangenorganisatie De Kunst van Brabant. Hun ‘hybride’ praktijk past niet binnen de regels.
door Emmanuel Naaijkens
De culturele sector, ook die van Noord-Brabant, is heel breed. Theaters en concertzalen, instellingen, toneel-, dans- en muziekgezelschappen, cultuureducatie, festivals en nog veel meer. Een bijzonder kenmerk is dat in de sector veel zzp’ers actief zijn. Artiesten, (digitaal) ontwerpers, muzikanten, componisten, filmers, beeldend kunstenaars, fotografen, schrijvers die er een eenmansbedrijfje (m/v) op na houden. Veel van hen zagen hun inkomsten op de ene van ander dag verdampen omdat hun opdrachtgever de deuren moest sluiten of activiteiten moest stopzetten vanwege de uitbraak van het coronavirus.
De signalen die we daarover krijgen uit de achterban zijn zeer zorgelijk.
De overheid nam een reeks van maatregelen om iedereen die brodeloos is geworden financieel te ondersteunen. Generieke maatregelen gelden ook voor zzp’ers, maar die lijken in de cultuursector voor een deel buiten de boot te vallen. “In deze sector heb je veel zzp’ers die een hybride praktijk hebben en verschillende soorten activiteiten combineren. Die bijvoorbeeld lesgeven, maar ook zelf als artiest op het podium staan. Vanwege die combinatie komen zij niet in aanmerking voor financiële steun. Zij voldoen niet aan de regels. De signalen die we daarover krijgen uit de achterban zijn zeer zorgelijk”, zegt Marc Eysink Smeets, bestuurslid van De Kunst van Brabant, in een telefonisch interview.
De Kunst van Brabant is een belangenorganisatie die opkomt voor de culturele sector. Onder de ongeveer honderd leden bevinden zich een aantal instellingen, maar ook een groot aantal zzp’ers.
Brandbrief
Vorige maand (maart 2020) heeft De Kunst van Brabant een brandbrief gestuurd naar het college van gedeputeerde Staten van Noord-Brabant en de cultuurwethouders van ’s-Hertogenbosch, Tilburg, Breda en Eindhoven om aandacht te vragen voor de grote gevolgen die de coronacrisis heeft voor kunst en cultuur. Eysink Smeets is blij dat de provincie, in samenspraak met steden, de nood heeft onderkend en zich voortvarend inspant om de pijn zoveel mogelijk te verzachten. Zo heeft KunstLoc op verzoek van de provincie een loket ingesteld waar de cultuursector informatie en advies kan krijgen en een aanvraag kan indienen. Bovendien hoopt men zo een beeld te krijgen van de volle omvang van problemen in Noord-Brabant.
De Kunst van Brabant doet dan ook een dringende oproep aan iedereen die in de sector werkzaam is om zich daar te melden. “We merken dat zzp’ers niet zo gemakkelijk naar het loket gaan om een aanvraag in te dienen. Mensen in de kunstsector hebben doorgaans niet zoveel met het invullen van formulieren. En er is misschien ook iets van schroom omdat zij het ervaren als de hand op te moeten houden.”
Eysink Smeets stelt vast dat de overheid, ook in Brabant, de economische betekenis van de culturele sector onderschrijft. “Het is een vitale sector die niet alleen van belang is omdat er zoveel mensen hun brood verdienen, maar ook omdat kunst en cultuur van grote waarde zijn in het leven. Nu alles plat ligt merken de mensen hoezeer ze het missen om bijvoorbeeld naar een voorstelling te gaan of een museum te bezoeken.”
Lockdown
Hoe het nu verder moet is ook voor De Kunst van Brabant nog volstrekt onduidelijk. Hoe lang blijft de strikte lockdown nog van kracht? Komt er vanaf 1 juni een versoepeling? En als dat het geval is, geldt dat dan ook voor de festivals en theaters? In Duitsland en België zijn die tot 31 augustus verboden.
In hoeverre is het mogelijk om op basis van de anderhalve-metermaatregel de draad weer op te pakken? “Het is nog een heel gepuzzel om dat voor elkaar te krijgen. Stel dat je in een zaal inderdaad de bezoekers zover uit elkaar kunt plaatsen dat je aan de regel van social distancing voldoet, heb je dan als bezoeker nog wel de beleving die hoort bij een voorstelling?”, vraagt het bestuurslid van De Kunst van Brabant zich af. En wil het publiek wel in zo’n zaal zitten?
Stel dat je in een zaal inderdaad de bezoekers zover uit elkaar kunt plaatsen dat je aan de regel van social distancing voldoet, heb je dan als bezoeker nog wel de beleving die hoort bij een voorstelling?
En verder in de toekomt ziet Eysink Smeets donkere wolken. “We gaan een recessie in, en we weten uit het verleden dat overheden dan gaan bezuinigen. En bedrijven houden de hand op de knip, ze doen minder of niet meer aan sponsoring. Ik begrijp dat heel goed wanneer je als bedrijf moeite hebt om het hoofd boven water te houden.” Dat raakt de culturele sector des te meer, omdat de laatste jaren instellingen en cultuurmakers hun eigen inkomsten, zoals door sponsoring, op last van de overheid hebben vergroot.
Politiek
Met zorg kijkt De Kunst van Brabant naar de politieke ontwikkelingen in Noord-Brabant. Het College van Gedeputeerde Staten is sinds maart door een bestuurscrisis demissionair, de gedeputeerde voor cultuur Marianne van der Sloot (CDA) is opgestapt. Gedeputeerde Maria-Anne Spierings (D66) neemt haar portefeuille waar. “En dat doet ze goed, ze maakt zich echt sterk voor de culturele sector”, zegt Eysink Smeets. Achter de schermen wordt gewerkt aan een college dat gedragen wordt door VVD, CDA en Forum voor Democratie. Eysink Smeets en zijn collega’s zien dat met lede ogen aan. Zij vrezen dat onder druk van Forum het mes flink in de uitgaven voor kunst en cultuur gaat. Het is een veeg teken dat in het programma van deze partij niets is opgenomen over cultuur. Wel deze zin: ‘Stoppen met geld voor energietransitie, subsidies en fondsen’.
Festival Circolo
Marc Eysink Smeets is directeur/bestuurder van Festival Circolo dat van 16 tot en met 25 oktober 2020 in het Leijpark in Tilburg plaatsvindt. Het festival geeft een beeld van de nieuwste trends in de circuswereld die tegenwoordig veel meer omvat dan bijvoorbeeld het klassieke circus. Festival Circolo presenteert een kruisbestuiving van bekende en onbekende circusdiscilpines en theater, dans, vormgeving, muziek tot totaalvoorstellingen.
Of het festival in het najaar doorgaat, hangt af van de vraag of de beperkende maatregelen dan nog van kracht zijn. Maar nu al doemen obstakels op. Internationaal samengestelde gezelschappen kunnen niet aan hun voorstellingen werken, alleen al omdat bijvoorbeeld artiesten uit Spanje en Italië hun land niet uit mogen. En de recessie werpt financieel zijn schaduw vooruit omdat partners van Circolo hebben laten weten dat zij hun financiële steun moeten heroverwegen.
Lees ook op Brabant Cultureel:
Verontruste theaters hopen in crisistijd op coulance van de bezoekers
© Brabant Cultureel 2020