Op 20 maart zou de 21e editie van Festival Cement in ‘s-Hertogenbosch van start gaan. Maar vanwege de coronacrisis is ook dit cultureel evenement afgelast. Voordat de crisis uitbrak gaf directeur Leonie Clement voor Brabant Cultureel in een interview een toelichting op het programma.
door Arnold Verplancke
Vier dagen per week, het hele jaar door, geeft Leonie Clement leiding aan Festival Cement. Ze selecteert eigenhandig de twintig producties die op het festival zijn te zien, inclusief de drie voorstellingen die door haarzelf worden geproduceerd. Ze bezoekt eindejaarsproducties van opleidingen in Nederland en Vlaanderen, praat veel met theatermakers, begeleidt hen, samen overigens met haar nieuwe tegenvoeter, zakelijk directeur Janneke Defesche. “Het is heel goed dat ze van twee kanten worden gecoacht.”
Leonie Clement selecteert eigenhandig de twintig producties die op het festival zijn te zien, inclusief de drie voorstellingen die door haarzelf worden geproduceerd.
Beginnend
Hoe onderscheidt Festival Cement zich van andere theaterfestivals zoals Boulevard in Den Bosch en de rondreizende Parade die dit jaar ook in Eindhoven neerstrijkt? “Het is een heel breed festival en wij tekenen erg in op makers van wie we de ontwikkeling willen steunen. In principe volgen we ze minstens drie jaar. Wij presenteren uitsluitend jonge makers. Boulevard en Parade laten ook wel nieuw werk zien, maar altijd als onderdeel van een groot publieksgericht totaalprogramma, met zowel beginnende als gearriveerde artiesten. Wij zijn de enige plek in Nederland en Vlaanderen die alleen maar met nieuw jong talent werkt.”
Dat zie je ook terug in het publiek. Er komen veel jonge mensen op af, studenten van vakopleidingen. Veel kaartjes gaan op voorhand al naar groepen studenten en scholen. En er komt ook heel veel vakpubliek: programmeurs, producenten en pers. Het lijkt immers een goede plek om talent te scouten.
Wij zijn de enige plek in Nederland en Vlaanderen die alleen maar met nieuw jong talent werkt.
In een festival als Cement kun je ook nieuwe ontwikkelingen zien in het werk van jonge theatermakers. Een deel van hen kiest bijvoorbeeld voor onorthodoxe vormen. Zeker degenen die een beetje tegen de beeldende kunst aanschuren, die een soort levende installaties maken. Ze experimenteren met een lange tijdsduur en een traag verloop van hun voorstelling, laten het publiek soms ook bewust staan door geen zitplaatsen aan te bieden.
In een festival als Cement kun je ook nieuwe ontwikkelingen zien in het werk van jonge theatermakers.
Clement: “De vraag naar het actieve publiek is wel iets van de laatste jaren. Publiek dat eerder deelnemer moet zijn dan toeschouwer. Andere vormen van contact ook, met minder afstand en minder mensen. De positie van de toeschouwer en het toe bewegen naar de beeldende kunst zijn herkenbare ontwikkelingen. Disciplinegrenzen vervagen steeds meer tussen theater, dans en beeldende kunst. Festival Cement is de plek waar je die tussenvormen kunt uitproberen en kunt zien.” Om geen misverstand te krijgen, wijst ze er op dat de uitvoeringen in principe wel ‘af’ zijn, geen work in progress meer.
Disciplinegrenzen vervagen steeds meer tussen theater, dans en beeldende kunst. Festival Cement is de plek waar je die tussenvormen kunt uitproberen en kunt zien.
Grootkapitaal
Daarnaast ziet zij een meer thematische trend bij jonge mensen die heel bewust bezig zijn met de houding van zichzelf als individu naar grote mondiale problemen. Ze noemt als voorbeeld Silke Huymans, die is opgegroeid in een dorpje in Brazilië dat helemaal is weggevaagd door een mijnramp en zo de macht van het grootkapitaal heeft ervaren. Samen met Hannes Dereere maakt ze voorstellingen over dat thema. In Cement staat dit jaar Pleasant Island over het kleine eilandje Nauru in de Stille Oceaan. Dat is leeg gemijnd door de grote ondernemingen. De natuur is verwoest, de oorspronkelijke bewoners die zij hebben gesproken, leven in een soort maanlandschap. En als klap op de vuurpijl heeft Australië hun eiland nu gebruikt om er detentiekampen te vestigen voor ongewenste vluchtelingen. Maatschappijkritische thema’s dus, maar vanuit een heel persoonlijke invalshoek.
Een ander voorbeeld is Ahilan Ratnamohan. Hij was ooit profvoetballer, maar regisseert inmiddels. Hij maakt toneelvoorstellingen met een groep vooral West-Afrikaanse jongeren/performers, die ook zijn gescout als voetballer. In Festival Cement zal ditStar Boy Collectivete zien zijn met de voorstelling Look on the bright side, die hij heeft gemaakt met Etuwe Bright Junior. Ook een jongen die het sterrendom voor zich zag, maar die nu zonder diploma in een fabriek werkt.
Premières
Vanuit dit festival stromen jonge makers vaak door naar andere festivals als Boulevard of krijgen ze een plaats in het circuit voor de kleine zalen. “Dat is misschien wel onze belangrijkste opdracht,” aldus Clement. “Daar meten we ook ons succes aan af: of mensen een weg vinden in het circuit en een plek vinden om hun werk verder te ontwikkelen. Of ze subsidie krijgen, of overgenomen worden in andere structuren. Bij sommigen lukt dat heel snel en daarbij gaat het niet alleen over de kwaliteit. Veelal om een samenloop van omstandigheden. Is toevallig de voorstelling van zo’n theatermaker gezien door iemand die hem op sleeptouw kan nemen?”
Het programma van Festival Cement telt dit jaar zeven premières, waaronder de drie eigen producties van Clement. Die drie zijn La Loba, een ‘opera- en oerduet’ van Hélène Vrijdag en Timo Tembuyser, De wereld heeft ons failliet verklaard, over plotselinge werkloosheid, door Het Pijpcollectief en A Ma Zon En over moed en heldendom in deze tijd, van Marijn Graven.
Om nog een paar uitersten uit het programma te noemen: theatergroep De Vlieg komt met een traditioneel familiedrama Ouder: echt degelijk teksttoneel. Dat staat haaks op wat Bram van Helden samen met Jeroen Offerman maakt: Niets krijgt Ruimte, dat je echt beeldende kunst zou kunnen noemen. Dat contrast weer volledig met wat Ira Brand doet in Ways to Submit, een performance in een boksring waarbij ze het publiek uitnodigt met haar te vechten. “Een fantastisch ding,”aldus een enthousiaste Leonie Clement.
Mededeling redactie: Vanwege het uitbreken van de coronacrisis is de inleiding van dit artikel op 19 maart 2020 aangepast aan de actualiteit.
www.festivalcement.nl/programma/2020
Lees ook Festival Cement betaalt jong talent eerlijk loon
© Brabant Cultureel 2020