Brabantse theaters negeren geweldige uitvoering L’Orfeo door Reisopera

Wagner wilde het, de Reisopera doet het: Opera uitvoeren als Gesamtkunstwerk. En het Noord-Brabantse publiek wordt opnieuw overgeslagen. Schande, zo’n geweldige productie en die wordt niet ingekocht door de Brabantse theaterdirecteuren.

door Camiel Hamans

L’Orfeo van Monteverdi is niet de eerste de beste opera. Het is de eerste in de westerse muziekgeschiedenis. En wat Nicolas Mansfield er met zijn bescheiden gefinancierde Reisopera van maakt, is meteen ook het beste van het seizoen. Mansfield heeft een ‘all women-team’ uitgenodigd: Monique Wagemakers, Nanine Linning, Lonneke Gordijn en Marlou Breuls. Regisseur Wagemakers, choreograaf Linning en Studio Drift-oprichter en ontwerper Lonneke Gordijn hebben gezamenlijk een visie op L’Orfeo ontwikkeld en die met behulp van eenentwintig personages op de bühne gebracht. Een gezamenlijk bewegende groep van tien zangers en tien dansers en een sculptuur, of beter buigzame gazen installatie die Ego heet en die net zozeer bijdraagt aan het verhaal als de twintig bewegende en zingende menselijke wezens.

Handgeweven

De voorstelling is niet alleen door een collectief bedacht, maar wordt ook door een collectief uitgevoerd. Iedereen blijft voortdurend op het toneel, beweegt mee, zingt mee, reageert, zucht en schreeuwt waar dat nodig blijkt. Een on-Nederlands aandoende groep van alleskunners, klassieke zangers die kunnen dansen, en dansers (allen afkomstig van Linnings Dance Company) die kunnen zingen. En boven en achter de groep hangt en beweegt Ego: zestien kilometer handgeweven fijn visdraad zakt zuchtend in elkaar als Eurydice dood blijkt, verwordt plots tot een bliksemschicht wanneer Orfeo toch omkijkt en daarmee Eurydice ter dood veroordeelt, stroomt als de rivier de Styx als Orfeo zich aan de oever meldt en licht op als een sterrenhemel als de afloop toch een eind goed al goed blijkt. Ego is niet alleen decor, en als zodanig het enige stuk. Het is tevens de verbeelding van Orfeo’s innerlijk. De sierlijke en slimme constructie van Lonneke Gordijn geeft betekenis aan Orfeo’s woorden, aan zijn verlangens en zijn angsten. Maar zonder de geniale belichting van de Amerikaan Thomas Hase zou de werking van Ego niet zo sterk zijn.

In de publiciteit is tot nu toe vooral de nadruk gelegd op de bijdrage van de van oorsprong Eindhovense Studio Drift, maar evenzeer geroemd moeten worden de choreografie van Nanine Linning. Zij blijkt in staat zangers en dansers tot één bewegend organisme aaneen te weven,. En ook de bijdrage van lichtontwerper Hase is essentieel. Hoe hij Ego weet aan te lichten, hoe hij met licht en donker contrast weet te creëren op het toneel, hoe hij de ruimte weet te beperken door af en toe slechts een klein stukje van het podium in het licht te zetten en hoe hij met simpele hulpmiddelen dolende zielen als dwaallichten in een duisternis laat zoeken, is uitzonderlijk. Hase completeert het Gesamtkunstwerk op de bühne.

Niet onbelangrijk: ook in de orkestbak is het topkwaliteit. De Argentijns-Nederlandse dirigent Hernán Schvartman, normaliter leider van het nieuwe Opera2Day, weet met zijn hoekige armgebaren – het lijkt alsof hij vanuit zijn ellebogen zwaait – het in zestiende- en zeventiende-eeuwse muziek gespecialiseerde La Sfera Armoniosa tot een topprestatie te brengen.

Reizen

Noord-Brabantse liefhebbers zullen helaas moeten reizen om het overbekende verhaal van Orfeus en Eurrydice in deze nu al klassieke enscenering te kunnen zien. Het is dan wel de Reisopera, maar vanuit onze provincie is het het publiek dat moet reizen. Desalniettemin dient ‘Den Haag’ te weten dat er geen betere sollicitatie voor het Kunstenplan 2021-2024 is dan deze bijzondere productie.

L’Orfeo door de Nederlandse Reisopera, onder meer 7 februari 2020 in Utrecht (Stadsschouwburg 20.00 uur), 13 februari in Rotterdam (TR Schouwburg 20.15 uur) en 20 februari in Arnhem (Stadstheater 20.15).

www.reisopera.nl

© Brabant Cultureel 2020