‘Een handleiding om het jaar te vieren. Het jaar in acht rituelen’ is het onderwerp van nummer drie van slow magazine KONT. Geen godsdienstige vieringen of traditionele feesten, maar nieuwe rituelen ontwikkeld door kunstenaars en andere creatieve geesten. Voor- en tegenstanders van zwarte piet bederven in hun fanatisme het kinderfeest en het wordt tijd voor andere vieringen. KONT03, voor in de schoen of onder de boom.
door Irma van Bommel
KONT is een tijdschrift dat eenmaal per jaar uitkomt en waarin verslag gedaan wordt van kunstprojecten waarbij telkens twee kunstenaars uit verschillende disciplines worden gekoppeld. Kregen kunstenaars in de eerdere edities nog de vrijheid om zelf iets te bedenken, voor dit nummer werd het concept bedacht door curator Griet Menschaert en co-curator Bart van Dijck. De deelnemers komen nu niet alleen uit Eindhoven, maar ook uit Antwerpen. Ook nieuw: deelnemers buiten de artistieke wereld. Dat resulteerde in bredere projecten dan alleen kunstprojecten. Menschaert kiest ieder jaar een andere vormgever. Het grafische ontwerp van dit nummer en de foto’s van de diverse projecten zijn van Casper Fitzhue.
Hectisch
In de inleiding schrijft Griet Menschaert dat in onze hectische manier van leven ‘minder doelgerichte aspecten van het leven zoals relaties en schoonheid overschaduwd dreigen te raken’. Zij benadrukt dat het goed is om regelmatig de tijd te nemen om samen met anderen iets te ondernemen. ‘Iets dat ons in het nu verbindt en dat helpt om de geautomatiseerde waan van de dag aan de kant te schuiven.’
De twee curatoren kozen acht data verdeeld over het jaar, niet willekeurig maar afkomstig van de ‘Keltische’ jaarkalender. Dagen waarop de stand van de zon ten opzichte van de aarde verandert. De jaarindeling van het magazine volgt het schooljaar, van zomer tot zomer. In KONT gaat het steeds om het proces van het creëren, om aandacht voor het onderwerp, niet per se om een succesvol eindproduct. Voor dit nummer is telkens een deelnemer uit Eindhoven gekoppeld aan een deelnemer uit Antwerpen. Ieder koppel kreeg één datum mee en de opdracht om daar een ritueel bij te bedenken dat past bij de tijd van het jaar.
De meeste koppels haalden hun inspiratie uit bestaande activiteiten of rituelen en gaven daar een eigen invulling aan, zoals het bewaren van iets waardevols in een weckpot, geïnspireerd op het wecken van fruit en groente, een techniek die stamt uit het pre-diepvries tijdperk. Of iemand uitnodigen voor een Japanse theeceremonie en daarvoor een installatie bouwen. Of brood bakken op een stok boven een kampvuur. Andere, minder voor de hand liggende rituelen hadden te maken met ‘aarden’, opnieuw contact zoeken met de natuur, letterlijk met klei. En met bezinning, de bewustwording van eigen gedachten en gevoelens, opnieuw in contact komen met jezelf. Dit roept associaties op met healing en therapiesessies.
Groepsgebeuren
Wat alle bijdragen gemeen hebben is dat ze rituelen verbeelden, uitvoeren of omschrijven waarbij je dingen samen doet met anderen. Het groepsgebeuren is niet noodzakelijk met familie, maar kan ook goed of juist goed met vrienden. Quality time, onthaasten, de tijd nemen voor een specifiek evenement, en vooral de tijd nemen voor elkaar, is de boodschap.
De mooiste bijdrage aan dit nummer is die van Mostafa Benkerroum (BE) en Pascale Theron (ZA). Benkerroum schreef prachtige verhalen over de dood. Hoe hij als kind bang was voor de dood en hoe hij naar mate hij ouder werd troost vond in rituelen rondom een begrafenis. Het samen zingen en dansen, eten en drinken, mooie kleren dragen. Maar vooral het samen zijn van familie en vrienden. ‘Ik zou willen dat de mensen dit elk jaar herhalen en niet wachten totdat er iemand sterft.’ De verhalen zijn prachtig voorzien van illustraties door Pascale Theron. Waarom dit de mooiste bijdrage is? KONT is een tijdschrift, het oog wil ook wat.
Ook heel mooi is de bijdrage van Terence van Lange (NL). Hij is iemand die naast een reguliere baan om geld te verdienen, doet wat hij het liefst doet, optreden met breakdancing. Vanwege een te druk leven, slaaptekort en een burn-out moest hij opgeven: ‘Ik heb verdomme een lifestyle to maintain.’ Toch is zijn verhaal hier gepubliceerd, wat juist van toegevoegde waarde is. Want voor onthaasten moet je wel tijd en rust hebben, tijd en rust nemen.
Registraties pagina’s door Manon Vosters
KONT03, Eindhoven (Stichting Opia 55), september 2019, 190 pp., ISBN 9789082883411.
Lees ook op Brabant Cultureel:
KONT een nieuw experimenteel en traag tijdschrift over kunst in Eindhoven
Tweede nummer van KONT is al net zo experimenteel als het eerste
© Brabant Cultureel 2019