Het onderwijs aan de Design Academy bepaalt de richting die de Dutch Design Week opgaat en de Graduation Show in de Campina fabriek toont dat. Social design is er al lang, nieuw is dat studenten blijkbaar niet meer verplicht afstuderen op een product, maar ook een abstract idee mogen visualiseren. Met de verschuiving van maken naar verbeelden wordt de Academy steeds meer een kunstacademie en design meer kunst. Een interessante ontwikkeling.
door Irma van Bommel
De slogan van de Dutch Design Week (DDW) van dit jaar is ‘If not now, then when?’ Dat klinkt als een waarschuwing, een beschuldiging zelfs. Als we nu geen actie ondernemen, wanneer dan wel? De slogan staat ook op het polsbandje dat bezoekers ontvangen bij aanschaf van een ticket. Door het bandje de hele week te dragen, wordt de bezoeker al die dagen aan de boodschap herinnerd. En die boodschap houdt in dat ‘wij’ ons leven moeten beteren, op allerlei fronten. In tegenstelling tot bijvoorbeeld klimaatactivisten die vinden dat ‘zij’ (politici, industriëlen, boeren) actie moeten ondernemen, is de teneur bij de DDW dat ‘wij’ ervoor kunnen zorgen dat het roer om gaat.
“We tried to transmit a contemporary language of protest: a visual clash where expressions build up and repeat.”
Bewustwordingsproces
Wij moeten beter met ons milieu omgaan en we moeten beter voor onszelf zorgen. Studenten van de Design Academy brengen met hun installaties een bewustwordingsproces op gang en zetten daarbij allerlei middelen in om de boodschap over te brengen, van film en animatiefilm tot performance. Het visualiseren van een maatschappelijk of sociaal probleem zagen we al eerder, maar altijd diende die verbeelding ter ondersteuning van een concreet object. Wat we dit jaar voor het eerst in de DDW zien, is dat verbeelden ook kan zonder de ontwikkeling van een voorwerp.
Dat verbeelden kan ook via een performance. Gefilmde performances zagen we eerder in de Graduation Show. Nieuw zijn de live performances. Voordeel van een performance is dat het veel meer indruk maakt dan alleen tekst en beeld. Nadeel is dat de optredens niet continu plaatsvinden. Als je het optreden hebt gemist, heb je dus ook de boodschap gemist. MU, op Strijp-S, richt zich met de expositie The Object is Absent zelfs helemaal op performances.
Een van de performances die te zien is op de Graduation Show, is van Min Young Choi. Zij verbeeldt het vertrek van de zware industrie van Hyundai uit de Zuid-Koreaanse stad Ulsan door een groot en zwaar wiel door arbeiders een helling op te laten duwen. De act geeft niet alleen uiting aan het zware werk, maar ook aan de loyaliteit van de arbeiders aan het bedrijf en visualiseert ook dat de arbeiders gebukt gaan onder hun ontslag.
Gevoelig
Bij alle presentaties van de studenten wordt consequent met ‘wat’, ‘waarom’ en ‘hoe’ op tekstborden het project uitgelegd. Daarbij worden gevoelige onderwerpen als rassenongelijkheid, man-vrouw rolpatronen, beleving van seks, oorlogservaringen en omgaan met de dood niet geschuwd. Mooi is dat veel studenten in de keuze van hun afstudeeronderwerp dicht bij zichzelf zijn gebleven en een maatschappelijk of sociaal probleem hebben gevisualiseerd dat hen raakt. De vele internationale studenten brengen een breed scala aan maatschappijkritische kunst samen met hun installaties die vaak zijn gerelateerd aan het land van herkomst.
Foto > Design Academy Eindhoven
In een indrukwekkend installatie, Unfit to live, maakt Dimitri Suzana een vergelijking tussen een patiënt die lijdt aan ALS en iemand die langzaam stikt door hem op te sluiten in een kist. Dat laatste doe je niet, maar is het dan wel ethisch om een ALS-patiënt langzaam te laten stikken? Hij heeft dat dilemma gevisualiseerd door een bed met riemen en een kist neer te zetten. Die objecten spreken niet voor zich, het verhaal is nodig om de bedoeling te begrijpen.
Eveneens indrukwekkend is het project van Lauriane Heim, waarin zij het proces van vertrouwd raken met de eindigheid van het leven en de cyclus van het leven koppelt aan het recyclen van klei. Daarbij worden praktische handelingen tot rituele handelingen. De performance is te zien middels een continue film.
Hergebruik
Veel projecten gaan over hergebruik van materialen en over verbeterde technieken die tot minder afval leiden. Kortom, bewustwording is de algehele teneur van de DDW en niet alleen bij de Graduation Show. Studio Drift toonde dit met de installatie Materialism eerder in het Stedelijk Museum in Amsterdam en nu in de Kazerne. Van een aantal kleine en grote gebruiksvoorwerpen, van een mobieltje tot de Volkswagen Kever, scheidden zij de materialen en persten die tot blokjes. De grootte van een blokje correspondeert met de hoeveel materiaal die nodig is voor een bepaald voorwerp. De bedoeling is dat we ons realiseren welke materialen er gebruikt worden, dat die materialen uit de grond komen en dat mensen die naar boven hebben gehaald.
Yksi daagt bezoekers uit tot een persoonlijk klimaatakkoord te komen door blokjes met goede voornemens op één kant van een weegschaal te leggen, om in evenwicht te komen met de andere kant waar een blok op ligt dat de CO2 uitstoot per persoon tot 2030 symboliseert. Want ‘naast de politiek en de industrie ben ook jij als burger verantwoordelijk’.
Te zien bij Pennings Foundation. Foto > Hetty de Groot
Hergebruik van materialen is ook een belangrijk aandachtspunt van het Isola Design District uit Milaan dat neergestreken is bij Pennings Foundation. Daar is een koffiecorner te zien waarvan de bar, de statafels en de barkrukken zijn gemaakt van gerecyclede koffiecupjes. Ook bij BioArt Laboratories besteden meerdere projecten aandacht aan hergebruik van afvalmaterialen. Een van de producten die daar worden getoond is een jurk van Celine Jacobs, gemaakt van appelschillen. Andere projecten werken met riool- en baggerslib.
Alumni
Het Van Abbemuseum besteedt met de expositie Geo-Design: Junk eveneens aandacht aan afvalmaterialen. De projecten zijn uitgevoerd door alumni van de Design Academy.
Studio Plastique ontleedde een magnetron en maakt via zandtekeningen inzichtelijk welke componenten van het moeilijk recyclebare silicaat (met zand als hoofdbestanddeel) worden gebruikt. Lotte de Haan besteedt aandacht aan een economisch probleem. Doordat wij afgedankte kleding doneren aan Afrikaanse landen, is in Zambia de eigen textielindustrie ingestort. Stijn Stumpel maakte zich druk om het vele verwoeste materiaal in geweldfilms. Digitale animatie biedt hiervoor een oplossing. Noud Sleumer maakte ansichtkaarten van landen die we als vakantiebestemming kiezen. Echter, hij zoemt in op locaties waar Europa haar elektronisch afval dumpt. Met een indrukwekkende installatie maakt Shahar Livne de plastic soup in Noordelijke Grote Oceaan inzichtelijk. Studiolow verdiepte zich in ooievaarspopulaties die weliswaar zijn toegenomen in Portugal, Spanje en Marokko, maar dat vooral door de groei van vuilstortplaatsen. De ooievaars halen niet alleen eten uit het afval, maar ook giftige stoffen en medicijnen, met alle gevolgen van dien.
Wat deze editie van de DDW laat zien is dat niet alleen objecten wereldwijde problemen van het verwerken van afval tot het welzijn van de mens aan de kaak stellen, maar dat ook installaties waarbij design, kunst en wetenschappelijk onderzoek hand in hand gaan dit kunnen doen op een manier die beklijft.
Ondertussen verdwijnen ontelbare koffiebekers en plastic bordjes van de bezoekers nog in één vuilnisbak. Gescheiden afvalbakken voor papier, plastic en restafval zijn eerder uitzondering dan regel. Dat moet volgend jaar anders. Wat ook anders moet is de website. Alles staat erop, maar wat er te doen is in de overvolle DDW-week is niet eenvoudig te vinden. Een zoekfunctie op de homepage al waarbij gezocht kan worden op instelling, locatie en trefwoord, zal wonderen doen.
Alleen tijdens de DDW (19 t/m 27 oktober 2019) te zien:
‘Graduation Show 19’ van Design Academy Eindhoven
Campinaterrein, Kanaaldijk-Zuid, Eindhoven. www.ddw.nl/nl/programma/2003/graduation-show-2019
‘The Object is Absent’
MU, Strijp-S, Eindhoven.
www.mu.nl/nl/exhibitions/the-object-is-absent
‘DDW19’
Yksi Expo, Strijp-S, Eindhoven.
www.yksiexpo.nl
‘Unlimited Design – Dutch Edition’,
van Isola Design District Milan, Pennings Foundation, Eindhoven.
www.isoladesigndistrict.com/ddw
www.penningsfoundation.com
‘The Symbiocene Forest’,
BioArt Laboratories, Strijp T en R, Eindhoven.
bioartlab.com
Ook na de DDW nog te zien:
‘Geo-Design: Junk. All That Is Solid Melts into Trash’
van Design Academy Eindhoven, Van Abbemuseum, Eindhoven, t/m 17 november 2019.
https://vanabbemuseum.nl/programma/programma/geo-design-junk/
‘Circulariteit Materialists’,
De Kazerne, Eindhoven, tot voorjaar 2020.
kazerne.com
‘Rethinking Plastic, design with a mission’,
Yksi Expo, Strijp S, Eindhoven.
www.yksiexpo.nl
© Brabant Cultureel 2019