Een internationaal filmfestival met bijdragen uit alle windstreken maakt het mogelijk een reis te maken door vele landen en culturen. Om situaties en problemen tegen te komen die ons vreemd zijn, maar ook herkenbare menselijke reacties. Het 013 Cinecitta International Filmfestival (CIFF) toonde van donderdagavond 17 tot en met zondagavond 20 oktober 2019 dertien bijzondere films en blijkt een aanwinst voor het cultuuraanbod in Tilburg.
door Arnold Verplancke
Natuurlijk is het bijwonen van films een andere ervaring dan het daadwerkelijk reizen door vreemde landen en samenlevingen. Niet alleen omdat het veel gerieflijker en veiliger is om vanuit een comfortabele bioscoopstoel toe te kijken, wellicht met een drankje in de hand. Maar ook omdat je niet met eigen ogen alles ontdekt. Dat wil zeggen: je kijkt door de lens van de filmmaker. Wat hij wil laten zien van zijn land, de details die hij selecteert, het verhaal dat hij vertelt, krijg je te zien. Je kijkt met Nederlandse ogen naar dat aspect van zijn cultuur of geschiedenis dat hij er uit licht. Dat maakt het natuurlijk dubbel interessant. Waarom is juist dat element geselecteerd?
Van de dertien films heb ik er zaterdag en zondag (19 en 20 oktober) vijf gekozen om een goede eerste indruk te krijgen: uit Zuid-Korea, Roemenië, India, Canada en Israel. De deels kleine zalen zaten lang niet altijd vol. Zondagochtend vroeg zaten we met vieren, maar meestal toch met een ruim aantal. De aanvankelijk geschatte duizend bezoekers heeft Cinecitta in drie dagen zeker overtroffen.
Zeef
Het festival staat niet in het teken van een bepaald thema. De Canadese programmeur Jack Vermee heeft vooral internationale kwaliteitsfilms gekozen die helaas net door de zeef zijn gevallen en niet de brede aandacht kregen die ze verdienen. Vermee werkt voor het Vancouver filmfestival en is een ver familielid van Paul Vermee, eigenaar van filmtheater Cinecitta.
Toch zou er in de vijf films die ik heb bezocht gemakkelijk een thema zijn te vinden: eerlijkheid en hoe moeilijk het is eerlijk te zijn of te blijven. Voor de meeste films geldt bovendien dat ze een serieus onderwerp met een lichte toets benaderen. Soms gebeurt dat door het lachwekkende van situaties of ontwikkelingen sterk aan te zetten.
Verkiezingen
Dat geldt bijvoorbeeld voor Newton, een Indiase film uit 2017 die laat zien met hoe ontzettend veel moeite een eerlijke en rechtlijnige jonge ambtenaar het oerwoud intrekt om een stembureau op te zetten voor enkele tientallen dorpelingen. In de jungle strijden twee groeperingen om de macht: het Indiase leger en Maoïstische opstandelingen die de dorpelingen bedreigen. Newton – zoals de ambtenaar zijn eigen naam heeft bijgeschaafd – zet alles op alles. Om een groepje analfabeten te laten stemmen op kandidaten die zij helemaal niet kennen en die op hun beurt ook niets afweten van de barre levensomstandigheden van de dorpelingen. Newton blijft eerlijk, maar ten koste van wat?
Film-still via Cinecitta
De mooiste van de vijf films vond ik Clean Up (2018) uit Zuid-Korea. Het is nauwelijks te geloven dat dit de eerste film is van de Koreaan Kwon Man-Ki, eigenlijk zelfs nog maar zijn afstudeerproject, volgens de brochure. Hij weet van begin tot eind de spanning er in te houden, vrijwel zonder gebruik te maken van gewelddadigheden of andere uitbarstingen. Een werkster bij een professioneel schoonmaakbedrijf voor vieze klussen krijgt een jonge medewerker, die net uit de gevangenis komt en voor wie zij bang blijkt. Aanvankelijk kan een kijker denken dat zij wellicht zijn slachtoffer is geweest, maar al snel blijkt dat het precies andersom ligt. Het duurt lang voordat de jongeman er achter komt dat zij vroeger een van zijn ontvoerders is geweest en het kost haar grote moeite dat eerlijk te erkennen. Het zeer ingetogen spel van beiden en de hoffelijke Oosterse manier van omgang draagt sterk bij aan dit gevoelige drama van schuld en boete.
Tsjecho-Slowakije
De Roemeense film That trip we took with dad (2016) brengt de kijker terug naar de schizofrene situatie in het Europa van 1968. Mensen zuchten onder de communistische dictaturen in Oost-Europese landen, terwijl jongeren in het rijke Westen flirten met een idealistisch soort socialisme. Lachwekkende tegenstellingen. Wanneer de Russen en hun bondgenoten met tanks binnenvallen in Tsjecho-Slowakije voelen linkse voorvechters in West-Duitsland zich zelfs geroepen die inval te verdedigen.
Film-still via Cinecitta
De film is een bij vlagen humoristisch familiedrama dat een zieke vader met zijn zoons van Roemenië via Tsjecho-Slowijke naar Oost- en West-Duitsland voert. Van de eerlijke, opstandige jonge zoon is aan het einde weinig meer over. Hij blijkt vermorzeld door het Roemeense staatsapparaat. Degenen die dat tijdperk bewust hebben meegemaakt, zien hun geheugen opgefrist. Voor alle jongeren lijkt het misschien een reisje in de tijdmachine naar een benauwend verleden dat niet eens ver achter ons ligt.
De Canadese film Genesis (2018) toont de groei naar volwassenheid en de seksuele ontdekkingstocht van twee jonge mensen, broer en zus, los van elkaar. De regisseur Philippe Lesage is zijn carrière begonnen als documentairemaker en dat is wellicht nog te herkennen in de langdurige fragmenten waarin hij de jongerencultuur observeert. Een erg sterke en ontroerende scène is de publieke bekentenis die de jongen vrijwillig doet voor de hele klas over zijn liefde voor zijn vriend. Dat hij eerlijk ‘uit de kast’ is gekomen maakt zijn leven niet gemakkelijker. De zus vindt evenmin geluk in haar seksuele escapades. Tegen het eind wordt hun worsteling naar volwassenheid nog afgezet tegen de eerste onschuldige verliefdheden van scholieren.
Schizofreen
De Israëlische film Holy Air (2017) laat iets zien van de schizofrene samenleving van joden, moslims, christelijke Arabieren en niet te vergeten toeristen van alle windstreken in Israel. De hoofdpersoon – een mooie rol van schrijver-regisseur Shady Srour – komt op het idee aan toeristen die Nazareth bezoeken flesjes met ‘heilige lucht’ te verkopen. Het idee is grappig en ook hoe hij gangsters op zijn nek krijgt en dat hij moet betalen voor hun ‘bescherming’, maar ook om de zegen te krijgen van de kerk en de overheid. Uiteindelijk lijkt oneerlijkheid toch niet te winnen.
Voor volgend jaar heeft Cinecitta al een vervolg op het festival aangekondigd, van 22 tot en met 25 oktober 2020. Mogelijk komen er dan weer veel van de buitenlandse makers naar Tilburg om hun films te begeleiden, in te gaan op vragen van het publiek en ook kennis te maken met elkaars verrassende films.
Gezien 19 en 20 oktober 2019:
Clean Up (Zuid-Korea) 2018 > regisseur Kwon Man-Ki
Genesis (Canada) 2018 > regisseur Philippe Lesage
Holy Air (Israel) 2017 > regisseur Shady Srour
Newton (India) 2017 > regisseur Amit V. Masurkar
That trip we took with dad (Roemenië) > regisseur Anca Miruna Lazarescu
© Brabant Cultureel 2019
Beste Arnold,
Dank voor het mooie stuk!