Een groot televisietoestel met aan weerszijden twee verstilde Boeddhabeelden. Hoe verzin je het! Een scherm waarop dag in dag uit de hele wirwar van onze eeuw voorbij flitst, naast de onbeweeglijk mediterende spirituele leider van ver voor onze jaartelling.
door Arnold Verplancke
Ik ontdek deze tegenstelling toevallig. ’s Avonds, lopend langs een verlicht raam dat een inkijkje geeft in een woonkamer als in een etalage, zoals in veel Nederlandse straten zonder voortuin. Maar hoofdschuddend bedenk ik ook dat het juist de tegenstellingen zijn die altijd en overal de aandacht trekken. Wie zou in de krant het bericht lezen: meisje verliest pop? Niemand toch? Maar wel: meisje verliest kunstgebit.
Nieuwe weg
Met dit toevallige denkschema loop ik even mijn culturele bezoekjes van vorige week langs. Om te beginnen een voorvertoning van de nieuwe Nederlandse film Mi Vida, met Loes Luca in de hoofdrol. Zeer de moeite waard als die volgende maand in première gaat. Wat is het thema? Een vrouw van 60+ reist naar Spanje, niet om te overwinteren, maar om in een klas jonge mensen Spaans te leren. Je ziet bij haar steeds meer de behoefte groeien een volledig nieuwe weg in te slaan. Om in Spanje helemaal opnieuw te beginnen, ondanks haar leeftijd. Niet verder te gaan op het pad dat haar kinderen van haar verwachten: tot haar dood vastgelegd in de rollen van oude moeder en oma. ‘Wat wil ik nog met mijn leven, met de resterende jaren?’ Dat durft ze zich af te vragen.
Psycho-analyse
De dag daarna bezocht ik de voorstelling Freud van International Theatre Amsterdam (ITA, voorheen Toneelgroep Amsterdam). Niet doen, zou ik zeggen, tenzij u nodig moet. Veel tekst en maar enkele spannende scènes. In de regie van Ivo van Hove komt bijna anekdotisch de beginperiode van de grondlegger van de psycho-analyse voorbij.
Waarom heb ik eigenlijk de moeite gedaan om te gaan kijken? Omdat het stuk is gebaseerd op een filmscript van de filosoof Jean-Paul Sartre. En vormen die twee niet een tegengesteld duo? De bedenker van het onderbewuste die de mens vooral laat handelen vanuit aandriften en seksuele trauma’s, tegenover de man van het existentialisme die de mens juist vrij verklaart en verantwoordelijk voor zijn eigen leven? Een leuke aanleiding, maar een magere voorstelling. Het complete script van Sartre zou zeven uur hebben geduurd. De voorstelling gelukkig maar ongeveer twee.
Scapino
Scapino Ballet staat voor mij altijd garant voor een avond ontspannen, maar vooral verbaasd kijken naar die enorm soepele en expressieve dansers en danseressen. De groep toert nu rond met een dubbelprogramma van choreograaf Ed Wubbe: Holland en Le chat Noir. Ik zag het in Tilburg. Het eerste ballet is geïnspireerd op het Holland van de Gouden Eeuw, het tweede op het Parijs van rond 1900, hoewel vaak Edith Piaf en Jacques Brel klinken.
Tegenstellingen genoeg natuurlijk, tussen die twee werken, maar ook daarbinnen. Zoals in Holland, waar de strenge zwarte kostuums van de reformatie domineren en een heus harmonium klinkt. Maar als contrast zakken ook twee grote felgekleurde bloemenballen in beeld. Kneuterigheid tegenover bloei en rijkdom.
Avondland
Aan het eind van de week zag ik Fort Europa van Matzer Theaterproducties in Den Bosch. Niet zoals de titel nu doet vermoeden over hoe ons continent de muren optrekt om buitenlanders te weren. Maar in tegenstelling: hoe Europeanen gevangen zitten in hun tot ondergang gedoemde Avondland. Tom Lanoye schreef het in 2005 met een toen al erg pessimistische bril op: we hebben er een puinhoop van gemaakt in Europa. Redde wie zich redden kan. Of is er nog een nieuwe mens mogelijk? Jonge acteurs en actrices voeren dit muzikale stemmenspel knap uit.
Op de tv zijn tegelijk de zielige omgeslagen bootjes te zien, de vluchtelingen in de erbarmelijke opvangkampen en de ontkenners van de klimaatproblemen. Gelukkig blijven de Boeddha’s onverstoorbaar gericht op de eeuwige verlichting.
Mi Vida. Film van Norbert ter Hall, met Loes Luca en Elvíra Minguez in de hoofdrollen. Te zien in de bioscopen vanaf 21 november 2019.
Freud. Toneel van ITA, regie Ivan van Hove, hoofdrol: Stef Aerts. Nog te zien in Amsterdam tot 11 oktober en in de Boerla in Antwerpen: 20-30 november.
Holland en Le Chat Noir door Scapino Ballet. Choreografie Ed Wubbe. Nog te zien onder meer op 6 november Bergen op Zoom.
Fort Europa door Matzer Theaterproducties, op tekst van Tom Lanoye. Gezien 5 oktober in ’s-Hertogenbosch. Nog te zien: 24 oktober Oss, 13 november Tilburg, 15 november Oosterhout, 27 december Veghel.
© Brabant Cultureel 2019