Vijfentwintig internationale kunstenaars nemen deel aan de jubileumeditie van Lustwarande. Beeldhouwers uit Amerika, België, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Ierland, Iran, Israël, Litouwen, Nederland, Zwitserland, Zuid-Afrika en Zweden zijn met hun werk in Tilburg vertegenwoordigd bij Lustwarande nummer tien. Bijna twintig kunstenaars hebben nieuw werk gemaakt voor DELIRIOUS.
door Carina van der Walt
DELIRIOUS is de tiende editie van Lustwarande in Tilburg. De manifestatie ging in 2000 van start als platform voor contemporaine sculptuur en groeide sindsdien uit tot een van de belangrijkste buitenexposities in Nederland. De titel DELIRIOUS lijkt gekozen om de grote diversiteit in recente ontwikkelingen te omvatten. Het woord betekent hallucinerend en uitzinnig. En ja, het gaat om feestvieren en om een jubileum. Dan denk je aan grootschaligheid en blingbling. Is daar iets van terechtgekomen in de Oude Warande waarin Luswarande steeds plaatsvindt?
Isithanga (2019) van de Zuid-Afrikaan Nicholas Hlobo doet het qua uitzinnige feestelijkheid niet verkeerd. De titels van Hlobo’s werk komen altijd uit zijn moedertaal, het isiXhosa. Isithanga betekent ‘de kolonie’, maar eigenlijk gaat het hier om de uitbeelding van tuimelkruid of ‘tolbos’ in het Afrikaans. Tuimelkruid is zowel in Nederland als Zuid-Afrika een uitheemse plant. Het verschil is dat hij zich heeft gevestigd in het verre zuiden, in halfwoestijnen zoals de Kalahari en de Noord-Kaap.
Het mooie aan tuimelkruid is haar balvormige wasdom. Dan wordt de plant langzaam kurkdroog. Met de eerste sterke wind breekt de plant af en hij begint zich dan voort te bewegen door samen met de wind te tollen of te rollen. Zo’n bol waait vaak tegen prikkeldraad aan die de omheiningen van groot boerderijen vormt. Tuimelkruid wordt lokaal in Zuid-Afrika ook ‘rolbos’ genoemd. In het proces van tollen verspreidt de plant zijn eigen zaad voor het volgende seizoen. Het zaad blijft liggen op de droge uitgestrekte zandvlaktes tot de eerste lenteregen, schiet dan snel wortel en groeit gestaag uit tot een volwaardig balvormig ‘tolbos’.
Isithanga van Hlobo is organisch. Het is een tweedelige installatie gemaakt van roodkoperen pijpen en ballen. Bling! De twee delen zijn naast elkaar bevestigd in twee grote bomen in de Oude Warande. Het kleinere deel hangt hoger aan boomvriendelijke planken en is het balvormige tuimelkruid. Dit grotere deel hangt lager en eist glorieus alle aandacht op. De ballen zijn gekreukeld. Koper is een zacht metaal. Sommige ballen hebben een bovenste en een onderste deel zoals zaden die opengesprongen zijn. De textuur van elke bal bestaat uit fijne lijntjes die doen denken aan een rubberen ballon. Zo moeilijk is het niet om je dat voor te stellen, want Hlobo werkte eerder veel met rubber en lint. Sinds 2017 is hij ook overgestapt op koper, wetende dat er een crimineel luchtje om dit metaal hangt. Koperdiefstal is ook in Zuid-Afrika een plaag. Welke uitheemse plant Hlobo naar DELIRIOUS heeft gebracht, is duidelijk. Welke kolonie is onduidelijk. Maar Isithanga past goed in deze feestelijke stemming en in de ruimte van de Oude Warande.
Aan het andere kant van het wandelpad in de Oude Warande bevindt zich nog een tweedelige installatie: Kevin (2013) en Florian (2013) zijn twee reusachtige courgettes van de Britse kunstenares Sarah Lucas. Het is ook een organisch werk. Lucas geeft een humoristische kijk op de Engelse tuinierstraditie waarin vooral mannen wedijveren om de grootste groenten te kweken. Hun courgettes, komkommers, preien, koolkoppen, tomaten, wortelen, rode bieten, radijzen en pompoenen mogen allemaal meedoen. Groenten zetten zo degenen die hen kweken stralend in het zonnetje.
Bij Lustwarande 2019 is het vooral de kleinere, maar glansrijke courgette Kevin die de aandacht van het publiek opeist. Hij is volgens de catalogus in brons gegoten. Gelukkig mag je er ook opklimmen. Je komt niet zomaar om deze blingbling fallus heen. Lucas werd bekend om haar erotische, nogal provocerende beelden. Zittend op Kevin ontdekt je dat waterplassen in een van zijn gleuven beschadiging hebben aangericht. Is Kevin echt in brons ‘gegoten’? De arme zwaarlijvige Florian ligt daar maar in zijn eentje opzij. Hij is als courgette niet om aan te zien en wordt helemaal niet beklommen. Ondanks het feit dat Kevin en Florian groenten zijn, en dus organisch, is het de vraag of ze echt in de ruimte van dit Barokbos passen. Kevin heeft het voordeel van de twijfel dankzij zijn glanzende oppervlak. Hij is gekleed voor een feest.
Een beeld dichtbij het centrale perk in de Oude Warande heeft iets van voetbaltrots. Overwinningen geven altijd aanleiding tot uitzinnige feesten. Proost onder een blingbling pruik in de kleuren van je voetbal club! Het leven sprankelt even. Dropping the Ball (2016) van Camille Henrot is een onderdeel uit een serie bronzen beelden die de dagen van de week representeren. Dit beeld vertegenwoordigt maandag, een dag die is gevuld met de ‘overwinningsroes’ en met sportkranten.
Maar Henrot is een Française die weet hoe ook grotere verhalen in haar beelden op te nemen. Zij geeft de bal streepjes en het wordt een draaiende aardbol. Een dik been en een grote voet rusten in een typische triomfantelijke voetbalhouding op deze pas ontdekte ‘aarde’. Tot zover is dit beeld organisch en figuratief, maar dat verandert. Er komt een element van abstractie bij. Het lijf van het figuur eindigt in een vissenkop. Als een van de eerste diersoorten die volgens het scheppingsverhaal geschapen is, hapt deze vis naar lucht. Hij is ver van het water.
Henrot werkt graag met ontstaansverhalen van de aarde en evolutietheorieën over dieren. Mythologie en religie zijn nooit ver weg in haar werk. Dat is ook af te lezen in dit beeld. Het andere been onder de vissenkop wordt ook abstracter. Het is dun en vrouwelijk uitgebeeld met twee banden in lood die deel zijn van een spalk. De banden zijn op verschillende hoogte aangespannen. Ze heeft haar been gebroken. Alle onderdelen staan op een herkenbaar erepodium. Past Dropping the Ball in de Oude Warande? Zou het niet beter tot zijn recht zijn gekomen naast de vijver? Al met al kan dit beeld ook bij de ingang van een voetbalstadion staan.
De grootste gemene deler van de drie hierboven beschreven beelden is het materiaal. Koper en brons schitteren feestelijk in de schuine lichtstralen door de Oude Warande. Het is jammer dat er zo weinig feestelijks is te beleven in de meeste andere beelden die Lustwarande 2019 biedt.
‘DELIRIOUS’
Lustwarande 2019
t/m 20 oktober Oude Warande in Tilburg
© Brabant Cultureel 2019