Lucas wie? Geen gekke vraag, want Lucas Gassel bereikte niet de roem en naamsbekendheid van Pieter Bruegel of Bernard van Orley, tijdgenoten met wie hij de Renaissance en de aandacht voor het landschap als thema in de schilderkunst van de Nederlanden op de voorgrond zette. Over Bruegel kunnen we nog steggelen over de vraag waar hij precies vandaan kwam, van Lucas Gassel staat vast dat hij in Helmond is geboren. Wanneer precies is niet bekend. Ergens tussen 1480 en 1500 en waarschijnlijker laat in dat tijdsbestek – dus tegen 1500 – dan vroeg. Hij overleed in Brussel in 1568 of 1569 en heeft dus het begin van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) nog net meegemaakt. Van een scheiding tussen noord en zuid was toen nog geen sprake en het was volstrekt normaal dat een getalenteerde kunstenaar juist naar het zuiden trok. Daar bevonden zich de grote steden met rijke burgers en in Mechelen en Brussel zetelden het landsbestuur en het hof.
Over Lucas Gassel is weinig bekend. Het schildersvak zal hij hebben geleerd van zijn vader, waarna hij zich in Antwerpen verder bekwaamde. Daar ontwierp hij ook prenten voor de belangrijke drukker en uitgever Hieronymus Cock. Die gaf ook prenten uit van onder meer Pieter Bruegel, Maarten van Heemskerck en naar werk van Jeroen Bosch. Later moet Gassel in Brussel hebben gewerkt, waar hij ook overleed. Hij werd bekend om zijn landschappen – met veelal Bijbelse taferelen – waarmee hij voortborduurde op het werk van Joachim Patinir en Herri met de Bles. Gassels landschappen zijn levendiger en realistischer dan die van zijn voorgangers.
Het nog bekende oeuvre van Lucas Gassel is niet erg groot en er is nog nooit een tentoonstelling aan gewijd. Dat gaat Museum Helmond volgend jaar doen, van 10 maart tot 7 juni 2020. Zestig werken, waaronder een kleine twintig schilderijen, komen dan van over de hele wereld naar zijn geboorteplaats. Dat is vrijwel alles wat van zijn hand bekend is. Daarnaast zal werk te zien zijn van tijdgenoten en navolgers. Aan de organisatie van een dergelijke tentoonstelling hangt een prijskaartje en het is dan ook van groot belang dat de Turing Foundation bekend heeft gemaakt hiervoor dertigduizend euro subsidie te geven.
De Turing Foundation is in 2006 opgericht door Pieter Geelen en zijn vrouw Françoise met de opbrengsten die hij als medeoprichter van TomTom verkreeg bij de beursgang van dat bedrijf. De stichting richt zich specifiek op de vier gebieden natuur, onderwijs, kunst en leprabestrijding en heeft al veel initiatieven ondersteund of mogelijk gemaakt. (lt)
Lucas Gassel in Museum Helmond
Voor de liefhebbers loont een reisje naar Brussel zeker de moeite
om alvast in de stemming te komen:
‘Bernard van Orley.
Brussel en de Renaissance’,
t/m 25 mei in Bozar, Brussel.
© Brabant Cultureel 2019