Na een lang leven met muziek moest ze toch 74 jaar worden om een eerste cd uit te brengen. En nu, twee jaar later, volgt de tweede. Niet zomaar cd’s, maar door zelfwerkzaamheid ontstane producten, die ook nog eens vergezeld gaan van boekwerken, eveneens zelf in elkaar geknutseld. De Tilburgse Hanneke van Overbeek draait er haar hand niet voor om. Op eerste paasdag laat ze op het podium van Paradox belangstellenden al dit moois horen en zien.
door Rinus van der Heijden
Tien bagatellen en zeventien fantasieën voor piano. Daarom draait het bij Hanneke van Overbeeks tweede cd en boekwerk. Ze legt er de nadruk op dat haar muziek en kunstzinnige tekeningen geen hoogvliegerij zijn. “Ik componeer tamelijk simpel”, zegt de pianiste. “Ik probeer slechts een mooie melodie te maken. Ik schrijf gewoon wat in mijn hoofd opkomt.”
Zo toevallig als haar muziek tot stand komt, zo onbevangen is ook haar ‘carrière’ als componist gestart. “Twee jaar geleden was ik in Spanje aan het wandelen – dat doe ik vaker”, blikt Van Overbeek terug. “Ik kwam bij een pelgrimsherberg in Zafra aan en vroeg aan de baas ervan, Antonio, of ik er een paar dagen kon blijven. Mijn been en voet deden namelijk nogal pijn. De broer van Antonio is fysiotherapeut en hij behandelde mij. Antonio was inmiddels over mij aan het opscheppen, dat ik componiste was. Ik dacht bij mezelf: laat maar. Een van die dagen was Antonio jarig. Ik kan eens proberen of ik een muziekje kan schrijven voor zijn verjaardag, dacht ik. Dat werd Ultreia, mijn opus 1”. Ze vertelt het met een daverende lach.
Kaapverdië
“Ik vond dat componeren ontzettend leuk. Zo leuk dat ik ook wel voor anderen wilde schrijven. Toen ik enkele maanden na Spanje in Kaapverdië was, ontmoette ik een man waar ik opus 2 voor schreef: Cape Verde. En daarna kwam het componeren helemaal op gang. Mensen in mijn omgeving zeiden: ‘Oh, je bent muziek aan het schrijven? Ik ben binnenkort jarig…’. Ik heb tot op heden vijfendertig composities geschreven, allemaal op beelden van personen. Maar vanaf nu wil ik naar impressies van steden of landschappen.”
Het componeren gaat Van Overbeek tamelijk gemakkelijk af. Hoewel… “Soms schrijf ik een nieuwe compositie in één à anderhalf uur. Andere keren duurt het wel een paar weken. Ik heb dan een stukje geschreven en denk: en wat nu? Maar op een gegeven moment komt er weer iets. Als iemand mij vraagt, heb ik vrijwel altijd al een muziekje in mijn hoofd. Mijn muziek is niet experimenteel, het is geen jazz. Het zijn gewoon leuke, tamelijk simpele liedjes. Misschien te vergelijken met de muziek die in de achttiende eeuw werd geschreven.”
Als simpel omschrijft de componiste haar muziek, de titels van haar stukken doen er niet voor onder. Als ondertitel kregen ze de naam mee van degene op wiens lijf de compositie is geschreven. Zo ontstonden Heupie, Heupie (voor Irene), Zwijgen is beter (voor Michiel), Slaapliedje (voor Noël), Weemoed (voor Lola) en Dè doede gewoon zo, een typische uitspraak van de Tilburgse geluidstechnicus Bernard Jussen.
Gezeefdrukt
Vorig jaar sprak de pianiste/componiste de Tilburgse beeldend kunstenaar en graficus Walter Kerkhofs. “Walter vroeg me weer deel te nemen aan zijn zomercursus, die hij altijd in Hamburg organiseert. Ik vertelde van de tekeningen die ik had gemaakt en hij zei meteen: we maken er een boekje van. Ik ben in 2007 begonnen met zelfgetekende plaatjes. Ik nam ze nu voor het eerst mee naar Hamburg. In Hamburg zijn het lino’s geworden. Maar er tweekleurige lino’s van maken in deze oplage (44 exemplaren; red.) is rampzalig. Bij zeefdrukken kun je precies zien waar de tweede druk moet komen. Een tweede kleur in lino’s is bijna niet te doen.” Daarom zijn alle afbeeldingen in de twee boeken van Hanneke van Overbeek gezeefdrukt in de grafische werkplaats van Walter Kerkhofs in Tilburg.
De Tilburgse Paradijsvogel Van Overbeek gaat regelmatig naar Spanje. “Als ik daar ben, ben ik zowel kunstenaar als wandelaar. Als ik loop bedenk ik wat ik ga schrijven, wandelen is voor mij een bron van creatief denken. Meestal ga ik een week of twee, drie naar Spanje. Op de plekken waar ik kom, kun je voor tussen de zes en twaalf euro overnachten.” Een van die plekken is Extremadura, een van de armste streken van Zuid-Spanje, tegen de grens van Portugal.
Hospitalera
Daar, in het plaatsje Zafra, verbindt Van Overbeek het nuttige met het aangename. “Vorig jaar en ook dit jaar werkte ik voor Antonio in zijn Albergue de Pelegrinos Vincent van Gogh”, lacht de musicus. “Ik ben er inmiddels officieel hospitalera, de persoon die de pelgrims ontvangt, het ontbijt verzorgt, tips geeft. Uit handen van Antonio heb ik het certificaat van de Asociacion de amigos del Camino de Santiago de Zafra ontvangen.”
Hanneke van Overbeek begon haar werkzame leven als onderwijzeres. Op 23-jarige leeftijd ging zij naar het conservatorium in Tilburg voor de opleiding klassiek piano. Toen zij vijf jaar later de opleiding afrondde, had ze inmiddels een echtgenoot en een kind. Nadien volgde zij een avondopleiding sociologie en kreeg nog twee kinderen. Na de scheiding van haar man gaf ze thuis wat pianolessen, werkte twee jaar als socioloog en kreeg uiteindelijk een baan op de Tilburgse Dans- en Muziekschool. Daar gaf zij dertien jaar les, tot ze op ruim zestigjarige leeftijd met vervroegd pensioen ging.
Eerste paasdag
Daardoor kreeg zij tijd om opnieuw haar eigen muzikale voorkeuren te gaan volgen. In muziekpodium Paradox bijvoorbeeld geeft ze op tien zondagen per jaar een klassiek recital: de Klassieke Zondagmiddag. Op eerste paasdag 2019 is het weer zo ver. Ditmaal om met twee jeugdige musici het podium te delen. Voor de pauze speelt zij met violist Edu Garcia Diez en celliste Wieke de Kruif twee Trio’s van Joseph Haydn, na de pauze volgt de presentatie van haar cd en boekwerk: 10 Bagatellen en 7 Fantasieën voor piano.
Hanneke’s Klassieke Middag
Paradox 21 april 2019
Hanneke van Overbeek – piano
Edu Garcia Diez – viool
Wieke de Kruif – cello
© Brabant Cultureel 2019