Leonard Bernstein zou in 2018 honderd zijn geworden, een gegeven dat alom leidde tot extra aandacht voor deze componist, dirigent en promotor van de klassieke muziek. Ook in Nederland is dit eeuwfeest ruimschoots gevoerd. Opera Zuid doet het door een vrij onbekende opera van Bernstein voor het voetlicht te brengen.
door Camiel Hamans
Herdenkingsjaren zijn een goudmijn. Nooit zijn er zoveel toeristen en andere belangstellenden op Van Gogh afgekomen dan in 2015, het 125ste sterfjaar van de schilder en het jaar waarin alle steden, plekken en vlekken waar Vincent ooit maar geweest was, de gelegenheid te baat namen om zichzelf opnieuw op de kaart te zetten. Of 2018. Op 13 november van dat jaar was het honderdvijftig jaar geleden dat Gioacchino Rossini stierf en dus bracht de Nationale Opera opnieuw een Barbier van Sevilla uit. Tegelijkertijd toert er een speciale productie Rossini.nu door Nederland, wordt her en der kamermuziek van zijn hand uitgevoerd en presenteert een Haarlems restaurant een speciale Tournedos Rossini. Niet geheel toevallig, want Rossini was een gekende lekkerbek.
Lisa Mostin (Dede) en Huub Claessens (Sam). Foto Joost Milde
Voorrang
Maar 2018 is het ook honderd jaar geleden dat Leonard Bernstein (1918-1990) geboren werd, de geniale Amerikaanse dirigent, in wiens borst twee zielen om voorrang streden: die van componist en die van dirigent. Meestal won de laatste het, maar de eerste was niet minder getalenteerd. Zijn musical West Side Story is wereldberoemd, zijn werk voor jongenssopraan, gemengd koor en orkest Chicester Psalms staat met zeer grote regelmaat op het programma, zijn opera Candide behoort inmiddels tot het vaste repertoire van een aantal theaters en zijn eenakter Trouble in Tahiti werd het afgelopen seizoen uitgevoerd tijdens het Amsterdamse Opera Forward Festival.
Toch blijkt er aanleiding voor een ‘Leonard Bernstein Centennial’. Bernstein heeft namelijk zoveel meer geschreven dat om aandacht vraagt, dat een speciaal ‘Bernstein at 100’ zeker gerechtvaardigd is. In twee jaar tijd worden over zes continenten 4.500 concerten, tentoonstellingen en andere evenementen aan Bernstein en zijn werk gewijd. Een daarvan is de opvoering door Opera Zuid van A Quiet Place, Bernsteins derde en laatste opera.
Enrico Casari (zittend) als François en Michael Wilmering speelt de rol van Junior. Foto Joost Milde
Het stuk kent een ongelukkige voorgeschiedenis. Het flopte in 1983 bij de première in Houston en moest vervolgens door componist en librettist, Stephen Wadsworth, volledig onder handen genomen worden om een opvoering in de Scala te Milaan – medeopdrachtgever voor het werk – alsnog mogelijk te maken. Daartoe namen Bernstein en Wadsworth de oudere eenakter Trouble in Tahitiop in de opera. Met succes. De internationale pers bleek positief. Toch heeft A Quiet Place nooit repertoire gemaakt. Eén keer eerder is het stuk in Nederland opgevoerd, in 1987 in Heerlen, met als Young Sam de Weens-Limburgse bariton Hubert Claessens. Hij is ook nu weer van de partij, zij het in deze voorstelling in de rol van Old Sam.
Scala
A Quiet Place is het verhaal van een teleurgesteld middleclass echtpaar in een Amerikaanse buitenwijk. Het huwelijk is een sleur, vader richt zich op zijn zaken, moeder op de drank als redding uit de verveling en de kinderen raken in het slop. Veel drama en ontwikkeling zit er niet in het verhaal en de voorstelling moet het dan ook vooral hebben van de muziek. Die bestrijkt het hele scala van Bernsteins talent: van gematigd modern klassiek, via aangename strijkkwartetklanken en jazzy intermezzi tot gevoelige musicalmelodieën. En de muziek biedt de zangers, op Claessens na allemaal jong talent, de gelegenheid te tonen wat zij binnen deze diverse stijlen in huis hebben. Dat is niet gering.
Turiya Haudenhuyse danst als Dinah temidden van het Jazz Trio (Rick Zwart, Jeroen de Vaal en Veerle Sanders). Foto Joost Milde
De hoofdrol is echter voor de philharmonie zuidnederland onder leiding van de jonge Vlaamse dirigent Karel Deseure. Hoe hij het enorme orkest afwisselend kan laten klinken als een symfonieorkest, kamerensemble, bigband en musicalbegeleiding is ongehoord. Het is alsof tegelijk een strijkkwartet, een combo en een uitvergroot Metropole orkest in de bak zitten en dat is een groot compliment.
Leonard Bernstein, A Quiet Place. Nog te zien: Breda Chassé Theater 6 december en 9 december 2018 Maastricht Theater aan het Vrijthof.
© Brabant Cultureel 2018