De binnenstad van Bergen op Zoom is 16 september 2018 toneel van lopende (en rijdende) cultuur: de Brabant Stoet. Een eenmalig en uniek gebeuren, zegt de organisatie. De stoet is een initiatief van de Brabantse Hoeders, aangevoerd door Paul Spapens.
door Joke Knoop
Het zijn de getallen van de Brabant Stoet die indruk maken: drieduizend figuranten, een stoet van vijf kilometer lang die gedurende twee uur door het centrum van Bergen op Zoom trekt. Naar verwachting komen daar vijftigduizend bezoekers op af. Die zullen ongeveer honderd groepen aanschouwen: gilden, fanfares, reuzen, steltlopers, carnaval, muziek, historische loopgroepen en praalwagens waaronder drie grote wagens uit Heeze. Omroep Brabant zendt een live verslag uit.
De Kleurrijke Mamas uit Tilburg lopen mee in de Brabant Stoet. Foto Paul Spapens
Het streven is dat alle vierenzestig gemeenten in de provincie Noord-Brabant meedoen. Met daar bovenop gezelschappen uit Vlaams-Brabant. In de Brabant Stoet zijn vele vormen van lopende en rijdende cultuur te zien. Die worden allemaal beschreven in een eigen krant, die tegelijkertijd met de stoet verschijnt.
Hoeders
De organisatie van dit alles is in handen van het eerbiedwaardige gezelschap Brabantse Hoeders. Dat zijn mensen die ooit de Brabant Bokaal van het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant ontvingen. Paul Spapens uit Moergestel is er één van. Hij is een van de drijvende krachten achter de Brabant Stoet. Spapens is momenteel voorzitter van de Brabant Hoeders. Hij is bekend als publicist over met name Brabants erfgoed. Daarnaast noemt hij zich cultuuractivist.
Enthousiast steekt Spapens van wal over de Brabant Stoet: “Deze vorm van (volks)cultuur is kenmerkend voor Brabant. Nergens is zoveel bewaard gebleven als hier in Brabant. Ik denk dat dit het grootste culturele evenement van Brabant is.” En de Brabantsedag in Heeze (26 augustus) dan? Vreest hij concurrentie? Spapens: “De twee zijn niet met elkaar te vergelijken. De optocht in Heeze bestaat alleen uit praalwagens. In de Brabant Stoet zijn honderd voorbeelden van lopende/rijdende cultuur.”
Spapens stelt meteen ook gerust: “De Brabant Stoet is geen ouwe meuk. Onze cultuur is meer dan die van de autochtone Brabander zoals Paul Spapens. De Chinese draak is bijvoorbeeld in opkomst, omdat China steeds meer meetelt.” In de Brabant Stoet doen de Kleurrijke Mama’s uit Tilburg mee. Dat is een koor van Surinaamse en Antilliaanse vrouwen. Spapens zou graag meer immigranten in de optocht zien, maar de lopende en rijdende cultuur is bij hen minder ingeburgerd.
Spapens spreekt begeesterd over het huidige tijdsgewricht. “Wij zijn er getuige van dat andere culturen onze cultuur beïnvloeden en andersom. Neem iets typisch Brabants als het worstenbroodje. Daar is een halal versie van.” Volgens Spapens worden nu de grondslagen gelegd voor wat over honderd jaar onze cultuur is. Juist door de mondialisering is volkscultuur belangrijk, zegt hij. “Iedereen heeft een gevoel van culturele identiteit nodig. Volkscultuur is identiteitbepalend. Van daaruit kun je je openstellen voor andere invloeden.” Een tegenwerping: er zijn mensen die zich zien als kosmopolieten, als wereldburgers? “Daar heb ik geen antwoord op. De meeste mensen hebben dat gevoel van culturele identiteit wel nodig. Door diep te wortelen kan je hoog groeien.”
Beeld van de reuzenoptocht van 2015 in Oisterwijk. De reuzen van links naar rechts: Udenhoutse Broeder, Fraans Krèùk, een Franse kat waarvan de naam niet bekend is, de Gèèselse Ermelindis, Heukelomse Mie, Peer Paorel. De namen van de twee andere zichtbare reuzen zijn niet bekend. Foto Paul Spapens
Reuzen
Terug naar de Brabant Stoet die op 16 september 2018 vanaf 14 uur door Bergen op Zoom zal trekken. In de optocht zullen de reuzen blikvangers zijn: de drie van Tilburg, de drie van Oisterwijk, die van Bergen op Zoom, een nieuwe uit Wouw en reuzen uit andere plaatsen. Reuzen zijn volgens Spapens een typisch verschijnsel van het aloude hertogdom Brabant. Reuzen vertegenwoordigen het eigene van hun woonplaatsen en reuzenstoeten verschillen daarom hemelsbreed van carnavalsoptochten.
Maar de Europese culturele hoofdstad Leeuwarden houdt toch ook een reuzenoptocht? Volgens Spapens is die niet te vergelijken met de Brabantse reuzen. Er bestaan geen reuzen van Friese bodem. In Leeuwarden zijn het grote, mechanische installaties van Franse theatergroepen die internationaal optreden. De Brabantse reuzen worden letterlijk en figuurlijk gedragen door mensen, benadrukt Spapens.
Dankzij de Brabant Stoet ontstaan er mooie initiatieven. Spapens noemt de gemeente Landerd (ten oosten van Oss) waarvan de harmonieën eenmalig samen optreden als één groot muziekgezelschap met honderdvijftig muzikanten. En dat past dan weer bij uitstek bij de Brabantse Hoeders. Zij organiseren jaarlijks een vernieuwend en provinciebreed evenement. Voorbeelden uit het verleden zijn het inpakken van het historische raadhuis in Oisterwijk met de Brabantse vlag en het organiseren van de Brabantse Open Kerkendag vorig jaar. De Brabantse Hoeders buigen zich volgend jaar over Brabantse zandpaden.
© Brabant Cultureel 2018
Reacties (1)