Chantal Rens geniet al enige tijd bekendheid, ook internationaal, als eigenzinnig maker van fotocollages en kunstenaarsboeken. Onlangs verscheen een nieuw boek van de Tilburgse kunstenares. Niet op de laatste plaats tot vreugde van fans uit Japan. De titel luidt: Common Sense is a Hungry Bitch. Rens is ook uitgenodigd als artist-in-residence in culturele hoofdstad Leeuwarden.
door Joep Eijkens
Tijdens de vorige editie van Unseen – de belangrijkste Nederlandse kunstbeurs voor nieuwe fotografie – viel weer op hoeveel fotografen en beeldende kunstenaars fotografie combineren met andere media en zich bezig houden met collages. Het lijken er steeds meer te worden. Je zag er ook iets van terug op de fotoboekenmarkt die aan het meerdaags evenement gekoppeld is. Daar kon je op zoek gaan naar diverse aparte fotoboeken en kunstenaarsboeken. Bij voorbeeld: You Run Around Town Like a Fool and You Think That it’s Groovy (2016) van Chantal Rens. Dat boek trok niet op de laatste plaats de aandacht van verzamelaars uit Japan en die blijken ook enthousiast over haar nieuwe boek Common Sense is a Hungry Bitch. Dat boek verscheen onlangs bij Pantofle Books, een uitgeverij die gerund wordt door de Tilburgse kunstenares zelf en haar partner Gert-Jan van Leeuwen, alias Gummbah.
Fotomontage Chantal Rens
Glas
Het vorige boek van Rens (Etten-Leur 1981) bevat honderd fotocollages die één ding gemeen hebben: het gaat om dieren die een glas op hun rug dragen, vaak een wijnglas al of niet gevuld. Absurd? Zeker. Maar geenszins vreemd – in de wereld van de fotocollage is alles mogelijk. De wet van de zwaartekracht wordt er met voeten getreden, om maar iets te noemen. Je zou kunnen zeggen dat de kunstenares door haar steeds weer terugkerende ingreep een nieuwe diersoort heeft geschapen. Een curieuze soort waar je om kunt lachen af en toe.
Het nieuwe boek is minder makkelijk samen te vatten. Zo op het eerste gezicht zijn de vijftig titelloze collages vreemder en in elk geval diverser. Ik vind ze ook boeiender en verrassender. Het begint al bij het boekomslag. Op de voorkant zien we – ja, wat zien we daar? Is dat? Nee toch – nee, het is een duim. Een duim van een hand die een been vasthoudt van een kind met een volwassen vrouwenhoofd. De achterkant van het omslag is in elk geval wat mij betreft echt lachwekkend. Er is een plaatje uit een seksblaadje te zien waarop een aan het water gezeten vrouw afgebeeld staat met ontblote borsten die als het ware concurrentie hebben gekregen van twee enorme appels, een stukje verderop gelegen op de oever. Je kunt er van alles in lezen, tot en met een leuke manier om de draak te steken met de vooral mannelijke obsessie met billen en borsten. En omdat op de achterkant behalve het plaatje ook de naam van de kunstenares staat, zou je even kunnen denken dat het om een auteursfoto gaat.
Fotomontage Chantal Rens
Papegaai
Hoe de inhoud van het boek te beschrijven? Je zou het een parade kunnen noemen van merkwaardige mensen, dieren, diermensen en andere wezens. Dat begint al met een zonnebadende man die niet alleen gezelschap heeft gekregen van een papegaai op zijn knieën, maar die ook veranderd is in een soort Siamese tweeling met – leve de verdubbeling – nog een extra papegaai. Hoe onwaarschijnlijk dit tafereeltje ook is, je blijft als kijker toch binnen de werkelijkheid van een foto. Dat is niet het geval bij de hierna volgende fotocollage waarbij een uit knipsels opgebouwd wezen tot twee dimensies is teruggebracht. Je kunt er misschien een vrouw in herkennen, maar het totaalbeeld neigt naar non-figuratief.
Dit soort min of meer ‘abstraherende’ collages zijn in de minderheid. Vaker gaat het om beelden die tot stand zijn gekomen dankzij meer voor de hand liggende, soms grappige, soms wat flauwe ingrepen. Zo geeft Rens een schattig hondje schrikachtige uilenogen, zet zij koning Willem Alexander achter het stuur van een kart racewagen, plaatst een kroket op de linkervoorpoot van een Duitse herder en laat een auto wegrijden onder de voeten van een reusachtige tennisster die een onzichtbare (weggeknipte?) bal opvangt. Intrigerender vind ik het beeld van een vader en kind van wie het gezicht aangetast lijkt door een vreselijke huidziekte, schril afstekend tegen hun keurige kapsels.
Fotomontage Chantal Rens
De hier bijeengebrachte fotocollages staan allemaal op zichzelf. Ik heb althans in het boek (nog) geen ‘verhaal’ kunnen ontdekken. Het sterke van diverse collages is dat ze geen eenduidige betekenis hebben en op een of andere manier zo boeien dat je blijft kijken. Dat ligt, denk ik, overigens niet alleen aan de beelden zelf, maar ook aan de manier waarop ze gepresenteerd worden in het mooi vormgegeven boek. Elke collage heeft een lege bladzijde naast zich en constant wisselen de bladzijden van kleur, geraffineerd aansluitend bij de kleuren en de sfeer van de beelden. Wie goed kijkt, ontdekt dat het hele boek als het ware bijeen wordt gehouden door een kameleon die met zijn lange tong een paar tompoezen probeert te verschalken.
Leeuwarden
Common Sense is a Hungry Bitch is het zevende boek van Chantal Rens. Net zoals het vorige is het enthousiast ontvangen door de kunstboekwinkel Utrecht in Tokyo. Die heeft de Tilburgse kunstenares gevraagd om een bijdrage te leveren aan kunstboekenbeurzen in Tokyo, New York en Seoul. En wel in de vorm van een nieuw boek.
Vermeldenswaard is ten slotte het gegeven dat Rens door het voornamelijk literair gerichte residentieproject ‘citybooks’ uitgenodigd is naar Leeuwarden, Culturele Hoofdstad van Europa, te komen om daar twee weken te verblijven en ‘een eigenzinnig en visueel prikkelend portret van de Friese hoofdstad’ te maken. Of ook daar een kunstenaarsboek van komt, valt nog niet te zeggen.
Omslag van het boek van Chantal Rens ‘Common Sense is a Hungry Bitch’.
Chantal Rens, Common Sense is a Hungry Bitch. Tilburg: Pantofle Books 2018, 98 pp.,
ISBN 978-90-812913-9-2, hb. € 38,00.
Het boek verscheen in een oplage van 500 exemplaren die zijn genummerd en gesigneerd.
© Brabant Cultureel 2018