Kleine, bibliofiele drukkers die op ambachtelijke wijze mooie boekjes – vaak zijn het dichtbundels – maken, zijn verspreid over heel Nederland te vinden. Van Bergen op Zoom tot in Groningen. Een gevestigde naam is de Triona Pers in het Groningse Houwerzijl. Hier verscheen onlangs een bundel met twaalf nieuwe gedichten van Kees Hermis.
door Lauran Toorians
Voor lezers van Brabant Literair en Brabant Cultureel is Kees Hermis geen onbekende. Maar niet alleen hier verschijnen met vaste regelmaat gedichten van zijn hand. Zijn productie is groot en waar van de romanschrijver Simon Vestdijk werd gezegd dat hij sneller schreef dan god kan lezen, zou je kunnen denken dat Hermis dat ook kan. Hij publiceert in meerdere tijdschriften en met enige regelmaat verschijnen bundels van zijn hand. Dichten is voor Hermis tegelijkertijd een vorm van zoeken, een poging om orde te scheppen in een chaotische werkelijkheid en zo het leven enigszins draaglijk te maken, en ook een thuiskomen. Thuis is een eigen, geborgen wereld van taal.
Einddoel
Dat verlangen, die zoektocht, vormt dan ook vaak een onderliggend thema in zijn gedichten die verder ‘alles’ tot onderwerp kunnen hebben. Bovendien is voor Hermis niet het gedicht het einddoel van zijn zoektocht, maar het dichten zelf. Dat laatste zal deels ook zijn enorme productiviteit verklaren. De kwaliteit van zijn gedichten is redelijk constant. Een Nobelprijs zullen ze hem niet gaan opleveren, maar slecht is het nooit en zowel naar inhoud als vorm zijn zijn verzen altijd goed doordacht. Dat laat ook de nieuwe bundel Momenten zien. Die bevat twaalf gedichten die steeds bestaan uit vier strofen van elk drie regels. Geen rijm, wel ritme en associatieve overgangen, en allemaal met een titel van twee woorden waarvan het tweede ‘moment’ luidt en het eerste een bijvoeglijk naamwoord is.
In al die momenten gaat het steeds ook over een ‘jij’ met wie de dichter blijkbaar ooit samen mooie momenten heeft beleefd en die nu weg is. Ook in die zin ademen deze gedichten dus verlangen en is de toon melancholisch. Als voorbeeld twee gedichten uit deze bundel, waaronder het openingsgedicht:
Verstild moment
Als ik niet beter wist, wordt
aan je wimpers zichtbaar waar
je naar toe denkt, wat je vindt
je handen slapen al op weg
naar een verstilde verte
die schemert in je schoot
ik zie je opstaan en ga horen
hoe je met stilte botst, maar
je zegt niets, omdat je weet
dat elk woord nu gesproken
de roes van dit moment
voorgoed onvindbaar maakt
Ongedeeld moment
En jouw verhaal in zoveel woorden
bij mij neergelegd, geschreven in
mijn handen, op mijn ziel gekrast
mijn woorden er omheen gepast
opnieuw gezegd, als was het mijn
verhaal, maar steeds weer met een tong
die andere smaken kent dan jij
blijft het ondeelbaar in een taal
die meer van jou is dan van mij
door jou verteld moment waar ik wel
over praat, maar dat zich nooit zoals
het was volmaakt beleven laat
Groningen
Groningen is niet naast de deur, maar Triona Pers brengt elk jaar enkele met de hand gedrukte gedichtenbundels uit. Ook andere Brabantse dichters vonden de weg. Zo verschenen eerder bundels met werk van Jeanine Hoedemakers en Ferrie van Ramele. Van Hermis verscheen eerder al Het licht over de stad. De bundels worden door Dick Ronner steeds met de hand gezet en in beperkte oplage gedrukt op een Korrex proefpers. De bibliofiele bundels van de Triona Pers vallen steeds op door hun ambachtelijke degelijkheid.
Overigens weten meer Noord-Brabanders de weg naar het hoge noorden te vinden. Vlakbij Houwerzijl en eveneens aan het Reitdiep ligt het buurtschap Roodehaan met een camping die in het seizoen een open podium biedt voor muziek en kleinschalige theateroptredens. Op de zijgevel van het bijbehorende café-restaurant prijkt een gedicht van Martijn Neggers en ook de Tilburg Cowboys waren hier al eens te gast.
Syndroom
De productiviteit van Hermis mag ook blijken uit het feit dat ook bij Uitgeverij Liverse in Dordrecht een bundel van hem verschijnt: Het jij-syndroom. Ook hierin een ‘jij’ die vanuit wisselende levenssituaties wordt geschetst die zich voortdurend aan de waarneming lijkt te onttrekken. Maar tegelijk een ‘jij’ die zich wel laat benaderen en die aanspreekbaar is, ook al laat hij/zij zich nooit volledig doorgronden.
Kees Hermis, Momenten. Houwerzijl: Triona Pers 2018, 12 pp., geen ISBN, pb., 8,50.
De bundel is gedrukt in een oplage van zestig exemplaren.
Kees Hermis, Het jij-syndroom. Bordeauxreeks nr. 49.
Dordrecht: Liverse 2018, 88 pp., ISBN 978-94-92519-26-9, hb., 19,95.
© Brabant Cultureel