Paviljoen voor Ongehoorde Muziek. Dat is de prikkelende naam van een nieuw podium in Eindhoven dat onder meer beginnende musici speelervaring voor publiek laat opdoen. Tevens is het een kleinschalige werkplaats voor muziek ‘die vers is’. En derhalve nog ongehoord. Initiatiefnemer is de Bosschenaar Bart van Dongen.
door Rinus van der Heijden
Jazzmusicus, componist en conceptueel kunstenaar Bart van Dongen kan een onverwoestbare energie niet worden ontzegd. De Bosschenaar is een man van onuitputtelijke ideeën die in de meeste gevallen ook nog eens werkelijkheid worden. Jarenlang vertoefde hij in zijn woonplaats. Nu is hij uitgeweken naar Eindhoven. Om daar zijn Paviljoen Ongehoorde Muziek te stichten.
Ongehoord
Paviljoen Ongehoorde Muziek. De naam zegt alles, want in dit plekje aan de Ruysdaelbaan in Eindhoven huist – en nu citeren we Facebook – ‘een kleinschalige werkplaats/podium/studio voor muziek “die vers is”, ter plekke ontstaat, decennia in de la lag. Plus muziek van de nieuwe Nederlanders die zelden op podia ten gehore wordt gebracht. Kortom letterlijk ongehoorde muziek. Gecomponeerde, geïmproviseerde muziek – akoestisch, semi-akoestisch, elektronisch uitgevoerd – krijgt een kans om gehoord te worden’.
Bart van Dongen wil het graag nog eens in zijn eigen woorden zeggen: “Ik wil hier een biotoop laten ontstaan waarin mensen elkaar ontmoeten. Musici, componisten, dansers, noem maar op. Hier kunnen zij elkaar beter leren kennen. Uiteindelijk wil ik naar een residentieplek, zodat mensen hier langere tijd kunnen verblijven. Het zou prachtig zijn als jonge kunstenaars hier worden gekoppeld aan bekendere musici of componisten. Ik wil proberen jonge musici hier kilometers te laten maken. Het probleem voor die jongeren is dat zij veel beter zijn dan toen mijn generatie jong was. Ze hebben echter vrijwel nergens meer de kans om een podium op te gaan. Je kunt alleen maar leren spelen voor publiek als je ook voor publiek kunt spelen. Als je wilt dat jonge musici op November Music of What’s Next spelen, dan moet je zorgen dat zij die ruimte ook krijgen.”
Bart van Dongen. Foto Gemma van der Heyden
“Ik heb met Raf De Keninck, (directeur Muziek van Fontys Hogeschool voor de Kunsten, rvdh) de afspraak gemaakt om volgend seizoen twee alumni gedurende twee maanden onder mijn leiding hier te laten werken. Dit vooral om het gat dat gaapt na de opleiding op te vullen. Ik doe dit tevens om ervoor te zorgen dat er in de provincie Noord-Brabant een plek is voor muziek die weinig gehoord wordt en die hier de kans krijgt naar buiten te treden. In het paviljoen gaat het niet om de aantallen publiek, maar om een klankbordfunctie. Publiek wil ik zien als een heel belangrijke ontwikkelingsfactor voor de jonge musici, niet zozeer als geldbron.”
Kostenneutraal
Over geld gesproken: wie gaat dit allemaal betalen? “Ik wil proberen dit kostenneutraal te krijgen”, zegt Bart van Dongen. “Ik heb subsidie nodig om een programma te draaien en wat geld voor de musici. Geen subsidie als inkomsten voor mijzelf. Het is natuurlijk wel zo dat wanneer ik iemand coach ik daarvoor betaald wil worden. Ik hoop uit het netwerk dat ik heb geld te halen en uit mijn werk als componist en musicus.”
Paviljoen voor Ongehoorde Muziek. Foto Gemma van der Heyden
Paviljoen Ongehoorde Muziek is het geesteskind van Bart van Dongen en is een natuurlijk vervolg op het ARTuarium in ’s-Hertogenbosch, waar jonge kunstenaars eveneens de gelegenheid kregen zich te ontwikkelen. Het ARTuarium was gevestigd in het mortuarium van het voormalige Jeroen Bosch Ziekenhuis in het centrum van de stad. Bart van Dongen en andere kunstenaars die er hun plek hadden, wisten dat hun huisvesting daar tijdelijk was. Toen er vorig jaar zomer plaats moest worden gemaakt voor een nieuwe woonwijk ging Bart van Dongen rondkijken naar nieuwe mogelijkheden. “Maar de stad Den Bosch had alle posities al ingenomen. Er is al weinig ruimte voor de underground, kunsten die een andere opstart nodig hebben. Den Bosch bood geen mogelijkheden, in Tilburg duurde het te lang en zo kwam ik bij Eindhoven. Ik belde Stichting Ruimte, die ateliers en andere creatieve werkplekken verhuurt en ik kon meteen deze prachtige ruimte betrekken. Het grote voordeel hier is dat ik elk moment, vierentwintig uur per dag kan repeteren, een eigen ingang heb en geen parkeerkosten.”
Bestendig
Bart van Dongen is op 1 augustus 2017 begonnen met het Paviljoen Ongehoorde Muziek. Er hebben inmiddels twee concerten plaatsgevonden. “Ik hoop dat het Paviljoen binnen twee, drie jaar een bestendig karakter heeft. De eerste gesprekken met de stad Eindhoven en de provincie zijn al achter de rug.” Naast initiator en investeerder (in kunst) wil Bart van Dongen vooral verbinder zijn met makers en podia. En koppelen vindt hij heel belangrijk. “Ik ben het oliemannetje op de achtergrond”, lacht hij. “En moet dus zorgen dat zaken gesmeerd lopen. Mensen moeten het wel zelf doen, in pamperen geloof ik niet. Dat is in het verleden te vaak gebeurd. Ik denk dat in deze tijd ondernemende mensen het redden. Daarbij moeten ze nieuwsgierig zijn naar anderen.”
Paviljoen voor Ongehoorde Muziek. Foto Gemma van der Heyden
Bij al deze organisatorische bedrijvigheid is Bart van Dongen ook nog musicus en componist. In 2016 zette hij in opdracht van Jheronimus Bosch 500 een project voor duizend amateurs op in Vught, Sint-Michielsgestel, Haaren, Biezenmortel en Heusden. Er was een bedrag mee gemoeid van een kwart miljoen euro, vierduizend mensen kwamen kijken. “Ik ben nu bezig met een vervolg met het Zuidelijk Toneel als co-producent en Taskforce Brabant als partner. Het thema? Ondermijning van de drugsproblematiek op het platteland. Het moet een muziektheaterproductie worden. Dit is een van de grote evenementen waar ik inkomen uit haal. En daarnaast speel ik natuurlijk. Dat is een levensvoorwaarde voor mij.”
Bart van Dongen was tot vorig jaar april directeur van Intro in Situ in Maastricht, productiehuis voor eigentijdse muziekvoorstellingen en podium voor jonge pioniers. “Ik had met mezelf de afspraak om dat zeven jaar te doen. Ik ben namelijk musicus en voel niet de urgentie artistiek directeur te zijn. Ik wil niet wennen aan pluche en een regelmatig inkomen. Deze Maastrichtse jaren waren belangrijk voor mijn ontwikkeling. Dat ik zo snel met het Paviljoen Ongehoorde Muziek kon beginnen, had ik nooit kunnen bevroeden.”
Driest
Van Dongen heeft nog een driest plan: hij wil vanuit Santiago de Compostella een voettocht naar ’s-Hertogenbosch ondernemen, een omgekeerde Camino dus. “Vanaf de Spaanse kust wil ik afzakken naar Nederland. Met een kleine tent, waar maar twee personen in kunnen. We reizen dan met een busje met een trailer voor het tentje en een piano. Onderweg gaan we met dorpsbewoners de tent opbouwen om daarna te gaan spelen. In mei jongstleden ben ik van Den Bosch naar Reims gelopen, als onderzoekje. De bedoeling is dat het project in 2020 gestalte krijgt en we tijdens November Music aankomen in Den Bosch. Deze Camino symboliseert het tegenwoordige Europa, waar je van land naar land kunt lopen. Zo vindt Camino zichzelf telkens opnieuw uit en symboliseert de tocht de flexibiliteit van Europa.”
(Dit is een licht gewijzigde versie van een artikel dat eerder verscheen op jazznu.com)
© Brabant Cultureel 2018