De Tilburgse Jill de Kok speelt een theatermonoloog gebaseerd op het boek Gods Callgirl. Het verhaal van dat boek, vaak beschreven als ‘van die non die hoer werd’, brengt zij zonder enige sensatiezucht als een zoektocht naar de liefde. Het resultaat is een overtuigende theatermonoloog. Jammer dat zij geen impresariaat achter zich heeft en het moet hebben van mond-tot-mondreclame.
door JACE van de Ven
Carla van Raay woonde met haar ouders tot haar twaalfde, in 1950, in de volkswijk Broekhoven in Tilburg. Toen emigreerde de familie naar Australië. Op haar achttiende koos zij daar voor een leven als non, maar ze verliet het klooster dertien jaar later, trouwde hals over kop, werd verliefd op een ander, kwam als jonge moeder met twee kinderen alleen te staan en belandde via een escortbedrijf in de prostitutie. Na jaren ontworstelde zij zich ook daaraan via allerlei spirituele cursussen. Tegenwoordig is Van Raay actief als schrijfster, therapeut en coach. “Ik moest eerst non worden en toen hoer om nu andere mensen te kunnen helpen als therapeut,” zegt de nu achtenzeventigjarige in Perth wonende Van Raay. In 2004 publiceerde zij het wereldwijd verkochte boek Gods Callgirl waarin zij haar leven en haar zoektocht naar zichzelf beschreef.
Jill de Kok tijdens de generale repetitie van ‘Zij zocht licht’. Foto Joep Eijkens.
Geheim
Wat in deze korte levensschets niet vermeld is, is het geheim dat Carla van Raay met zich meedraagt. Van haar vierde tot haar twaalfde zou ze regelmatig sensueel betast zijn door haar vader, thuis in hun woning in Broekhoven. Dat leidde tot gevoelens van schuld en gebrek aan zelfacceptatie die haar via het klooster en de prostitutie uiteindelijk in de therapeutische sector deden belanden. Healing from Abuse heet een van haar boeken.
Daar begint de voorstelling Zij zocht licht van Jill de Kok. Alsof we bij een therapeutische bijeenkomst over misbruik zijn beland. Zij en haar tekstschrijver, Marcel van den Brand, werken dat echter niet uit en schakelen onmiddellijk na die beginscène terug naar een chronologische bewerking van het boek Gods Callgirl. Buiten die chronologische structuur zit er in het stuk een opbouw via het begrip liefde dat achtereenvolgens wordt gekarakteriseerd als: Liefde is angst, is opoffering, is seks, is twijfel, is vergeving, is oneindig. Met dien verstande dat tussen elk paar kwalificaties een stuk monoloog zit, zodat we met hoofdpersoon Carla op haar zoektocht door het leven getuige zijn van haar voortschrijdend inzicht. Mooi gedaan en overtuigend vertolkt door Tilburgse Jill de Kok.
Jill de Kok tijdens de generale repetitie van ‘Zij zocht licht’. Foto Joep Eijkens.
Afgewezen
De Kok is een speelster die pas na haar dertigste een professionele acteursopleiding volgde. Tevoren speelde zij al wel in amateurproducties op niveau en probeerde op haar zeventiende al op de toen nog in Eindhoven gevestigde toneelopleiding van Fontys te komen, waar ze werd afgewezen. Via de kunstacademie in ’s-Hertogenbosch, het grafisch Lyceum in Eindhoven, een studie mediatechniek in Utrecht en als office manager van de festiviteiten rond Tilburg 2009 Tweehonderd Jaar Stad, bleef zij toch in de buurt van de kunst.
Na een burnout beleefd te hebben, zag zij ergens een serie waarin mensen hun hele verhaal vertelden met alleen hun gezicht. Dat wil ik ook, dacht ze, en zij offerde alles op om op een toneelopleiding te komen. Het werd De Acteursschool in Amsterdam die zij doorliep van 2010 tot 2013. Drie dagen per week. De eerste twee jaar sliep ze in het cursusgebouw op het podium. Later op een kamer bij reeds afgestudeerde medestudent Marcel van den Brand met wie ze ’s avonds urenlange gesprekken over theater voerde. Na haar opleiding verzorgde zij twee jaar lang een muzikaal theaterprogramma, CabaOke!, in Café Joris in Tilburg. Hier zag Marcel van den Boogert, destijds lecturer bij Nexus Instituut, haar spelen en hij raakte onder de indruk van haar expressiviteit. Op zijn aanraden ging De Kok een nieuw avontuur aan. Hij inspireerde haar om alleen op het podium te gaan staan om haar kunnen als actrice te tonen aan een groter publiek. Een monoloog over een vrouw die ver van haar af zou staan.
De Tilburgse actrice Jill de Kok. Foto Joep Eijkens.
Professioneel
Dat was het tot nu toe. Zij zocht licht is De Koks eerste professionele theatervoorstelling. Ze heeft er twee jaar aan gewerkt, samen met regisseur Dorry Erkelens. Beiden hebben ook een baan buiten het theater en met de agenda in de hand moesten repetitietijden vastgesteld worden.
Maar Zij zocht licht kwam er. In december 2017 ging het stuk in première in Theater De NWE Vorst in Tilburg. Het werd een integer stuk. Nergens wordt de sensatie die het woord prostitutie oproept, gezocht. Zelfs wordt nauwelijks – had van mij best iets meer gemogen – meegelift op de hype rond #metoo. Het gaat enkel en alleen om een gevoelige, wat naïeve vrouw die zichzelf zoekt: Zij zocht licht.
Wat mij betreft is dat een iets te vage titel die bij Carla van Raay zelf waarschijnlijk wél in de smaak zal vallen. Want dat is waar deze vrouw naar op zoek is. Ongetwijfeld daarom heeft zij tot nu toe verfilmingen van haar boek afgeslagen. Een film over een non die hoer wordt, hetgeen in een film om commerciële redenen ongetwijfeld de nadruk zou krijgen, zou de plank behoorlijk mis slaan. Heel dat prostitutie-uitstapje is niet meer dan deel van een naïeve zoektocht van het donker naar het licht.
De Kok zet een onberispelijke prestatie neer, to the point, ritmisch en boeiend. Een monoloog van een uur die tot nadenken stemt over donkere geheimen uit de jeugd en de menselijke zoektocht om daar aan te ontkomen. Goed gedaan. Petje af. Maar waar gaat Zij zocht licht nog gespeeld worden? De actrice heeft geen toneelhuis, theatergroep of impresariaat achter zich. Ze zal het van mond-tot-mondreclame moeten hebben. Bij deze dan, graag gedaan.
www.facebook.com/Zij.zocht.licht/
Bekijk de teaser en de trailer op YouTube
© Brabant Cultureel 2018