Concertmeester Lei Wang: ‘Hier heb ik leren spelen met mijn hart’

‘Haar vioolspel stijgt als wierook op uit de orkestbak’, schreef onze recensent Camiel Hamans onlangs over Lei Wang tijdens de uitvoering van ‘Werther’ door Opera Zuid. Lei Wang, de Chinese concertmeester van philharmonie zuidnederland, staat op 21 en 23 december 2017 nu eens vóór haar orkest en soleert onder leiding van Dmitri Liss in ‘Symfonie nr. 4’ en in het ‘Vioolconcert’ van Tsjaikovski. “Ik ben naar Europa gekomen om te leren spelen met mijn hart.”

door Anja van den Akker

Ze is klein, vriendelijk, gepassioneerd, altijd bezig en maakt hele lange dagen. Lei Wang, moeder van twee kleine kinderen, echtgenote, concertmeester, docent viool aan de Fontys Hogescholen in Tilburg en de LUCA School of Arts in Leuven houdt heel wat ballen tegelijk in de lucht. Dat lukt, dankzij de ijzeren discipline die haar in China van jongs af aan werd bijgebracht. “Ik wilde ooit astronaut worden, arts of chirurg. Ik weet zeker dat ik daar goed in zou zijn geworden. Op muzikaal gebied had ik eigenlijk geen droom. Alleen accordeon leek me wel wat.” Maar zo ging het niet. In China telt de mening van de familie zwaar.

Geschikt
“Mijn moeder wilde graag dat ik viool ging spelen. Omdat ik zo klein was, leek haar dat wel een geschikt instrument. Een cello zou immers veel te groot voor mij zijn. De rest van de familie vond dat ook een goed idee. Dus begon ik op mijn achtste jaar met vioollessen, want er werd in die tijd net een nieuwe muziekschool bij ons geopend. Maar het verschil tussen accordeon en viool was zo groot, dat ik heel erg teleurgesteld was. Maar ik leer snel en na een tijdje kon ik al goed vioolspelen, dus vond ik het niet zo erg. Een keer per week les, dat was niet zo veel.”

Op haar zeventiende had Lei Wang al een professioneel niveau en ging zij naar het conservatorium in Shanghai, zo’n honderdtachtig kilometer van haar woonplaats Hangzhou. “Dat betekende zo’n acht uur studeren op een dag. Maar omdat de hele familie erachter stond, doe je dat in China gewoon. Op een gegeven moment deed zich een mooie kans voor: een orkest zocht een stagiaire. Daar ben ik op ingegaan. Pas na mijn periode in Shanghai vond ik vioolspelen eigenlijk echt fijn. Inmiddels ben ik heel gelukkig met mijn viool. Het instrument is een deel van mezelf geworden. Ik zie mijn viool vaak meer dan mijn man”, vertelt ze lachend.

“Als ik terugkijk op mijn leven, heb ik af en toe veel gemist. Het Chinese systeem was toch: zo hard mogelijk werken, acht tot tien uur per dag oefenen, altijd competitie. Hier vindt iedereen juist dat je ook nog een ander leven moet hebben naast dat van muzikant. Ik lees nu meer over allerlei onderwerpen, ik doe aan sport, ik zwem, pingpong en hou van tuinieren.” Als moeder van twee zoontjes (zeven en vijf jaar oud) probeert zij efficiëntie en quality time te combineren. Haar oudste speelt al heel goed viool, de tweede is gek op auto’s. Voor haar hoeven ze niet per se de muziek in, alleen als ze het leuk vinden.

Longjing thee
Lei Wang werd geboren in Shaoxing bij Hangzhou. De beroemde Longjing thee komt daar ook vandaan. “Voor vijftig gram van de eerste blaadjes betaal je gemakkelijk vijfhonderd euro. Het geheim? Goed water en een goede grond. Er was daar ook een goed klimaat om te studeren: van cultuur tot techniek. Je kunt in China alles leren. Maar de muziektaal, je gevoel uitdrukken, dat is lastiger.”

Volgens Lei Wang komt dit omdat in het Chinees de intonatie van elk woord afzonderlijk moet kloppen. “In Europa spreken ze meer in complete zinnen die als het ware één lange lijn vormen. Chinezen maken kortere stukjes. Ons denken is bovendien minder gericht op het expressieve aspect en wij willen vooral niet onbeleefd overkomen. Daardoor is de Chinese cultuur introverter. En dat alles vertaalt zich naar de vertolking van muziek. Ik ben opgevoed in de traditie dat je alles onder controle moet hebben. Het is dan ook niet gemakkelijk om emoties publiekelijk te tonen. Bij ons lijkt alles correct, maar je wéét dat het in Europa anders is. Je hoort daar een andere taal, een andere klank en je voelt het verschil. Daarom ben ik naar Europa gekomen. Om te leren spelen met mijn hart.”

Lei Wang vertrok na het behalen van haar diploma aan het Conservatorium van Shanghai in 2001 naar Brussel. Een sprong in het diepe was dat niet, want haar zus had een Belgische man ontmoet en woonde daar al . Vader en moeder bleven achter in China. “Jullie zijn helemaal geen Chinezen meer”, klagen die bij tijd en wijle.

Concertmeester
In 2004 studeerde zij af aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel en drie jaar later verwierf zij het Konzertexamen diploma aan de Musikhochschule in Keulen. Zo’n tien jaar lang was zij plaatsvervangend concertmeester in het Brussels Philharmonic en sinds 2011 mag Lei Wang zich concertmeester noemen bij philharmonie zuidnederland. Dat is het mooiste diploma van alles, vindt zij. “Het is wel een moeilijke baan. Je moet altijd in vorm zijn en het goede voorbeeld geven. Je moet willen leiden. Er komt veel stress op je af. Gelukkig heb ik een sterk karakter, ik ben geschikt voor zo’n job. Ik denk zeker dat mijn Chinese achtergrond me hierbij helpt. Ik kan iets betekenen en tonen wat ik waard ben.”

Zij moest hier in het begin wel erg wennen. “Ik vond alles zo klein. Shanghai is een levendige vierentwintiguursmaatschappij. In China ben ik altijd gelukkig geweest. Maar eerlijk gezegd, vind ik het nu leuker. En ik heb hier mijn man ontmoet. Ook een Belg, net als die van mijn zus. Hij is cellist in Brussel. Nog een verschil: in China wordt altijd heel erg hard getraind. Je moet steeds je best doen en tegen kritiek kunnen. Er is veel meer dagelijkse competitie en er is altijd wel weer iemand beter dan jij. Daardoor kunnen Chinese kinderen vaak meer aan. Dat laatste mis ik weleens bij de jeugd hier.” Haar twee zonen voedt zij dan ook behoorlijk streng op.

Dat haar ouders nog altijd in China wonen, is soms weleens moeilijk. “In China is de familieband heel sterk. Kinderen zorgen voor de oude dag van hun naasten, anders zijn die vaak alleen. Maar gelukkig hebben we wel via Skype regelmatig contact met onze ouders.”

Gagliano
Lei Wang speelt al tien jaar op een viool die in 1770 werd gebouwd door Ferdinando Gagliano, daarvoor had ze een Chinese viool. ,,Een Stradivarius kan ik me niet veroorloven. Ook voor dit instrument hebben we geld bij elkaar gesprokkeld. Mijn viool klinkt egaal en warm, een typische Italiaan. Bij een goede viool moet je de klankkleur horen in een grote ruimte. Het gaat om de kracht en de kleur.”

Voor de werken van Tsjaikovski speelt ze echter op een viool die is gebouwd door Santo Serafin uit Venetië, omdat die nog iets krachtiger klinkt. “Dit is de eerste keer dat ik het Tsjaikovski-vioolconcert speel. In China wordt Tsjaikovski bijna stuk gespeeld, het is het typische communistische concerto van moederland Rusland. Daarom heb ik veel andere concerto’s geleerd, niet dit. Hier wordt het niet zo vaak gehoord. Het is dus onderhand weleens leuk om werken van Tsjaikovski op het repertoire te hebben. Maar ik hou ook van jazz. Onder de douche of in de auto luister ik ernaar. Je wilt tenslotte soms weleens wat anders.”

Zoals achtergrondmuziek inspelen bij films bijvoorbeeld. Voor de rolprent Brimstone heeft Lei Wang alle solo’s voor haar rekening genomen. En ook op de achtergrond van The Artist en talloze Disneyfilms is het vioolspel van Lei Wang te horen. “Dat vind ik heel leuk om te doen. Evenals lesgeven en in een team functioneren. Ik speel ook prima piano en begeleid mijn leerlingen. Dat is goed voor mezelf. Een echte soliste heb ik nooit willen zijn. Dat is een leven van hotel naar hotel, steeds in een andere stad. Je bent dan eigenlijk altijd alleen en je moet elke dag in topvorm zijn. Af en toe solo vind ik genoeg, met een orkest samen spelen is echt veel fijner.”

De bezuinigingen op de subsidie voor philharmonie zuidnederland baren haar zorgen. Sinds de fusie van Het Brabants Orkest en het Limburgs Symfonie Orkest in 2013 is er veel geïnvesteerd in innovatie en educatie. “En juist nu het daarmee zo goed gaat, komt er minder geld.” Dat vindt zij ontzettend jammer. Haar verwachting is dat dit vooral in Brabant zal gaan knellen. “Er zullen daar bijvoorbeeld minder uitvoeringen komen.” De provincie Limburg is vooralsnog wat ruimhartiger als het om kunst en cultuur gaat. Maar ze blijft positief: “Ik heb een prachtig beroep. Je geeft toch steeds weer iets moois aan de maatschappij.”

Tsjaikovski’s Kerst, met dirigent Dmitri Liss en als soliste op viool Lei Wang 21 en 23 december 2017 in respectievelijk Concertzaal Tilburg en Muziekgebouw Eindhoven

www.philharmoniezuidnederland.nl

 

© Brabant Cultureel 2017