Bullet Time is de titel van de Nederlandse inzending voor de Academy Award (de Oscar) in de categorie korte animatiefilm. De film, gemaakt door Frodo Kuipers uit Nieuwkuijk, is een geheel Noordbrabants product. Helaas haalde hij de shortlist niet, maar dat maakt de inzending niet minder eervol. Voor Kuipers werd het ook een persoonlijke film over bezieling en menselijke waarden.
door Joep Trommelen
Het zou het ultieme Sinterklaascadeau zijn geweest voor regisseur en tekenaar Frodo Kuipers (1976) uit Nieuwkuijk: een plaats op de shortlist voor de komende Oscarverkiezing in de categorie korte animatiefilm. Maar vlak voor pakjesavond ontving hij het bericht dat het zo ver niet was gekomen. “Jammer, maar niks aan te doen”, is zijn reactie. Hij heeft in ieder geval genoten van de tijd sinds Filminstituut Eye zijn film Bullet Time verkoos tot Nederlandse inzending. “Natuurlijk is een klein stukje van mij teleurgesteld, maar ach! Dit was al een heel leuk avontuur.”
Frodo Kuipers bij het affiche van zijn animatiefilm ‘Bullet Time’. Foto Joep Eijkens.
Voorwaarde
Kuipers vindt het een hele eer dat zijn film de Nederlandse inzending was. “Dat is al een hele mooie erkenning en onderscheiding. Wie weet een volgende keer…” Voorwaarde om door de Academy of Motion Picture Arts and Sciences toegelaten te worden tot de eerste ronde, was dat de film ergens al een festivalprijs heeft gewonnen óf dat hij in een theater in Los Angeles te zien is geweest. Voor dat laatste heeft Eye gezorgd, zodat niets deelname van Bullet Time meer in de weg stond. “Geen flauw idee wat de mensen die hem gezien hebben er van vonden”, zegt Kuipers. “Ik heb vanuit LA geen reacties vernomen, ik heb alleen een advertentie in de LA Weekly gezien. Maar Bullet Time was te zien op Santa Monica Boulevard, een iconische naam in de filmwereld. Dat is toch erg cool?”
Het tekent Kuipers. Ik sprak hem uitgebreid vóór het nieuws bekend werd dat hij niet op de shortlist terecht is gekomen. Hij wilde vooral genieten voor zolang het duurt en niet wachten tot het moment dat hij ging afvallen, legde hij toen uit. “Want die kans is natuurlijk reëel, laten we eerlijk zijn. Maar het is al geweldig dat ik zo ver ben gekomen.” De ‘submission list’ van korte animatiefilms bevatte 63 titels. De Academy heeft er daar nu tien van geselecteerd voor de shortlist. Eind januari 2018 moeten er daar vier of vijf genomineerden van overblijven.
Maken van een beeld voor de film ‘Bullet Time’.
Bullet Time beleefde in februari 2017 zijn wereldpremière in Brussel. In maart was hij te zien op het Holland Animatie Festival in Utrecht. “Dat is een echte festivalfilm. Er zijn natuurlijk niet zo veel platforms waar je een film als deze kunt vertonen. Zo was er een vertoning in de open lucht in het Vondelpark en bij de IJzeren Vrouw.”
Verdiend
Wat is dan het ‘verdienmodel’ bij een film als deze. “Dat is er niet”, lacht Kuipers. “Zonder subsidie is zo’n film niet mogelijk.” Samen met de producent is hij naar het Filmfonds gestapt en dat vond de film subsidiewaardig. Over de hoogte ervan wil Kuipers niets zeggen. Hij lacht: “Als ik alle uren die ik in de film heb gestoken ga rekenen, heb ik ongeveer twee euro per uur verdiend.”
Beeld uit de film ‘Bullet Time’.
Het Filmfonds gaat nooit meer dan zeventig procent van de kosten vergoeden. De rest moet dan bij elkaar worden gesprokkeld via andere bronnen, in Kuipers’ geval crowdfunding via CineCrowd en eigen geld. “Crowdfunding is erg leuk om te doen, al stapte ik er wel met een dubbel gevoel in. Je gaat langs de deur, niet voor het KWF maar voor jezelf. Dat voelt toch als bedelen. Maar ook dat geld uit het Filmfonds is via de belasting geld van de burgers, denk ik dan maar. En met crowdfunding creëer je ook betrokkenheid tussen maker en geldschieters. Die krijgen een kijkje in de keuken en vonden dat erg leuk. Dat is een aspect dat ik onderschat heb. Als tegenprestatie verstrekte ik bijvoorbeeld originele tekeningen, die natuurlijk een vermogen waard zijn als we straks de Oscar zouden gaan winnen, haha! Of ze kregen een dvd of een stoel in de zaal bij de première. Nee, zonder gekheid, mensen vinden het gewoon erg leuk om zo betrokken te zijn bij iets dat ze van harte steunen. En ik vind het leuk om cadeautjes weg te geven.”
Studio Nova
Bullet Time is Kuipers’ achtste vrije, onafhankelijke film. De geboren Waalwijker is ook verbonden aan de Tilburgse Studio Nova, waar een groot deel van de film is gemaakt, met hulp van zeer betrokken en derhalve gewaardeerde collega’s. “Ik wilde graag mensen om me heen. Voordat we Studio Nova startten, tussen 2005 en 2015, werkte ik in mijn werkkamer aan huis. Dat was best prettig, maar je mist toch de dynamiek van het samenwerken met anderen. Mijn vrouw is kunstschilderes en met haar heb ik een uitstekende sparringpartner op artistiek gebied. Maar het is toch ook erg fijn als je met collega’s uit hetzelfde vakgebied kunt werken.”
Animatiekunstenaar Frodo Kuipers in de Tilburgse Studio Nova.
Frodo Kuipers onderscheidt zich van veel vakbroeders door het feit dat hij nog echt tekent op papier en zich niet overlevert aan louter digitale technieken. Hij begint met potloodstudies, oefent bewegingen, gaat de tekeningen dan inkten en scant ze dan pas in voor verdere digitale verwerking. Dat hele proces omvatte bij Bullet Time “vijf of zes zes storyboardfases” ofwel vier- tot vijfduizend geïnkte animatietekeningen en een paar honderd tekeningen die samen de achtergronden vormen. In totaal zijn er bijna zestig complete achtergronden uit die tekeningen opgebouwd. Monnikenwerk voor een film van vijf minuten. In 2010 zette Kuipers de eerste krabbels. Toen het Filmfonds in 2012 de subsidieaanvraag honoreerde, startte de crowdfunding. In 2013 was er genoeg geld om het licht op groen te zetten en gas te geven. In die tijd werkte hij eerst nog een andere film af en doorleefde hij ook nog een burn-out. De productie werd eind 2015 pas echt goed opgepakt, stelt hij. “Ik ben anderhalf jaar full-time bezig geweest met Bullet Time.”
Hij zag af en toe groene sneeuw, maar kijkt nu tevreden terug. “Het bijzondere is dat je begint met niks, met letterlijk een leeg vel papier. Je bouwt iets op, frame voor frame. Dat betekent volledige controle, maar dus ook volledige verantwoordelijkheid. Dat betekent nogal wat: elke spetter is bewust. Er zijn niet zo veel mensen meer in deze wereld die nog op deze manier op papier werken.”
Beeld uit de film ‘Bullet Time’.
Waarom kiest Kuipers daar dan wél voor? “Noem me een ouderwetse romanticus, maar ik geloof dat ik het verschil echt kan voelen. Het analoge, ambachtelijke handwerk bevat het ‘handschrift’ van de maker. Ik denk dat je het verschil tussen analoog en digitaal ‘voelt’. Misschien heeft het publiek het niet eens door. Maar ikzelf in ieder geval wel.”
Genieten
Hij weet niet of de Academy hem extra heeft gewaardeerd voor zijn analoge werkwijze. “Uiteindelijk gaat het om de beleving door het publiek, om hoe het verhaal bij mensen binnenkomt.” In 2015 werd de film A Single Life van Job, Joris en Marieke door Nederland ingestuurd. Kuipers sprak op het Nederlands Filmfestival met Joris Oprins en die zei hem vooral nu te genieten van wat hem overkomt. “Om niet alleen maar in spanning te wachten of je ook daadwerkelijk wint. Natuurlijk is afvallen teleurstellend. Maar daar gaat het eigenlijk niet om. Het is fantastisch wat er op dit moment allemaal gebeurt rond de film.”
Eindbeeld van de film ‘Bullet Time’.
Tijdens het maken van Bullet Time kwam Kuipers in een burn-out terecht en die kreeg de nodige invloed op de film. “In een burn-out leer je veel over jezelf. Je gaat jezelf herkennen in wat je aan het maken bent. Dat heeft geleid tot aanpassingen in het verhaal van de film die iets zeggen over mijzelf. Dat heeft de film voor mij persoonlijk meer waarde gegeven en daardoor is het ook een heel persoonlijke film geworden. De kijker merkt daar waarschijnlijk niks van. Dat is prima, maar voor mij staat deze film heel dicht bij wie ik zelf ben.”
Hij denkt even na voordat hij dit met een voorbeeld toelicht. “Het zit ’m in de omkering van het destructieve naar de liefde… Naar balans, zachtheid… Ja, het verhaal gaat van hardheid naar zachtheid, dat is de mooiste omschrijving van hoe mijn eigen verhaal in de film is terug te zien. Gaandeweg raken de kogels elkaar op een ander vlak dan in het gewelddadige. Ook de cowboys groeien naar elkaar toe.”
Affiche van de film ‘Bullet Time’.
“Vóór de burn-out was ik constant heel hard aan het werk. Ontzettend perfectionistisch. Ik verlegde mijn grenzen steeds verder. Dat was een vorm van hardheid voor mezelf. Totdat mijn lijf zei: zo gaat het niet langer. Dat gaan we anders doen voortaan. Dus ik zat zelf ook in die omkering van hard naar zacht. Ik hoop dat dat tot een bezieling in de film heeft geleid die andere mensen ook ervaren. Bezieling vind ik heel belangrijk.”
© Brabant Cultureel 2017