Het Mondriaan Fonds kreeg de afgelopen tijd wel eens te horen dat veel geld in de Randstad blijft hangen. Om de landelijke spreiding van de bestedingen te waarborgen en het netwerk te verfijnen zijn nu zogenaamde regiomakelaars aangesteld. Voor de zuidelijke provincies Noord-Brabant, Zeeland en Limburg kreeg de Bredase Rebecca Nelemans deze nieuwe functie.
door Irma van Bommel
Het Mondriaan Fonds is bij uitstek het publieke stimuleringsfonds voor beeldende kunst en cultureel erfgoed in Nederland. Met ingang van 1 september 2017 heeft het Mondriaan Fonds drie regiomakelaars benoemd, voor de provincies in het noorden, oosten en zuiden van Nederland. Het is een proef voor een jaar die, als de functie nuttig blijkt te zijn, kan worden voortgezet. De makelaars treden op als netwerker en adviseur. Het aanvragen van subsidie moet door kunstenaars en instellingen zelf gebeuren.
Rebecca Nelemans in het nieuwe Stedelijk Museum Breda. Foto Piet den Blanken
Rebecca Nelemans (1967) is kunsthistorica en geen onbekende in de kunstwereld in Noord-Brabant. Zij maakte tentoonstellingen in onder andere het Van GoghHuis in Zundert, Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch, Park in Tilburg en het voormalige Breda’s Museum en ze werkt als freelancer voor verschillende instellingen en kunstenaars. Voor Museum De Pont in Tilburg was zij jarenlang gespreksleider bij de kunstenaarsgesprekken. Nu houdt ze er lezingen over beeldende kunst onder de noemer ‘Op de schouders van …’. In Breda leidt ze in de Nieuwe Veste de Kunstsalon, een discussiegroep met kunstbeschouwing als uitgangspunt. En zij werkte mee aan diverse publicaties.
Omdat Nelemans al een behoorlijk netwerk had opgebouwd, lijkt zij de juiste persoon op de juiste plaats. De aanstelling als regiomakelaar is voor slechts acht uur per week en is goed te combineren met haar overige activiteiten. “Is er dan geen sprake van belangenverstrengeling?” is een veelgehoorde vraag. “Nee, dat is het niet”, legt Nelemans uit. “Sowieso gaan we als regiomakelaars niet over de toekenning van subsidies en verdelen wij geen budgetten. Iedere instantie mag aanvragen bij het Mondriaan Fonds, en als ik bij een project betrokken ben, dan weten ze dat daar.”
Academies
Allereerst maakte Nelemans een voorstelrondje bij de drie provincies, om te ervaren “wat er leeft, wat er speelt en hoe ik mensen met elkaar in contact kan brengen.” Het blijkt dat faciliteiten voor kunstenaars en subsidiepotten in iedere provincie anders zijn geregeld. “Steden waar academies zijn gevestigd – Maastricht, Den Bosch, Breda en Eindhoven – hebben een eigen regeling voor gesubsidieerde atelierruimtes en plekken om kunst te tonen. Eindhoven heeft daarnaast een eigen subsidieregeling (Stichting Cultuur) en de provincie Brabant heeft bkkc en Brabant C waar subsidie kan worden aangevraagd. In Limburg gebeurt op het gebied van de beeldende kunst het meest in het zuiden, rond Heerlen en Maastricht. Limburg heeft daarnaast het Huis van de Kunsten, gevestigd in Roermond, maar dat richt zich vooral op amateurkunst. Zeeland heeft geen kunstacademie en je merkt dat er daardoor verhoudingsgewijs weinig jonge kunstenaars wonen en werken in Zeeland. De provinciale subsidie heeft geen ruimte voor kunstenaars en kunstprojecten, maar richt zich met name op festivals en het CBK in Middelburg.”
Rebecca Nelemans stelde in het nieuwe Stedelijk Museum een tentoonstelling samen met als uitgangspunt de contactafdrukken van foto’s waarin diverse kunstenaars zich vermaken in de badkamer van Moniek Toebosch. Foto Piet den Blanken
Daarnaast heeft Nelemans een beeld van hoe het in de rest van Nederland is geregeld. “Zo heeft Den Haag een goed atelierbeleid, wat navolging verdient”, vertelt ze. “Naast atelierverhuur wordt er ook gewerkt aan een netwerk. De kunstenaars krijgen regelmatig een curator, een criticus en een collega-kunstenaar op bezoek in het atelier.”
“Kleine initiatieven vinden het doorgaans moeilijk om subsidie aan te vragen. Probleem is om de begroting op orde te krijgen. Zij hebben vaak te weinig eigen financiële middelen. Theatergezelschappen en festivals kunnen dat beter. Daarom profiteren juist zij in Noord-Brabant van fondsen als Brabant C. Bovendien richten de provinciale regelingen voor subsidieaanvragen zich met name op wat de provincie eraan heeft. Het Mondriaan Fonds beoordeelt allereerst op inhoudelijke kwaliteiten van het werk of het project. Veel kunstenaars geven daaraan de voorkeur.
Bandbreedte
Wat veel mensen niet weten is dat je bij het Mondriaan Fonds meerdere keren subsidie kunt aanvragen. Of je aanvraag wordt toegewezen is naast de artistiek inhoudelijke kwaliteit ook afhankelijk van de bandbreedte van de regeling: hoeveel aanvragen zijn er binnengekomen en hoeveel geld zit er in de pot. Als je aanvraag wordt afgewezen hoeft dat dus niet altijd op inhoudelijke gronden te zijn. Alleen de toewijzingen worden bekend gemaakt. Welke aanvragen worden afgewezen wordt niet bekendgemaakt. Ook de regiomakelaars krijgen dat niet te horen.”
Er zijn verschillende regelingen waarvoor subsidie kan worden aangevraagd, zoals de Werkbijdrage voor Jong Talent, de Werkbijdrage voor Bewezen Talent, de Projectinvestering Kunstenaar en Projectinvestering Bemiddelaar Gastateliers. Welke mogelijkheden er allemaal zijn, is te vinden op de website van het fonds. Ook presentatie-instellingen, curatoren en kunstinitiatieven kunnen een bijdrage aanvragen. Een mooi voorbeeld daarvan is de aankoop van het schilderij Collse Watermolen van Vincent van Gogh door het Noordbrabants Museum, die mede door het Mondriaan Fonds is mogelijk gemaakt.
Rebecca Nelemans is regiomakelaar Zuid voor het Mondriaan Fonds in de provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. Foto Piet den Blanken
Opdracht
“Wat nog niet zo bekend is, is de mogelijkheid om een bijdrage aan te vragen voor een opdracht. Het moet dan wel gaan om een opdracht voor een kunstwerk in een voor publiek toegankelijke ruimte. Dat kan een buitenlocatie zijn of een hal van een publiek toegankelijke gebouw. Een mooi voorbeeld is een opdracht die een winkeliersvereniging in Breda heeft gegeven aan Tom Claassen voor een beeld in de openbare ruimte. De winkeliersvereniging bracht zelf vijftig procent van de kosten bijeen, de andere helft kwam van het Mondriaan Fonds.”
Volgens de website van het Mondriaan Fonds hebben de regiomakelaars ‘een onderzoekende en stimulerende rol bij het bereiken van potentiële aanvragers, opdrachtgevers en adviseurs. Een andere taak is het signaleren van nieuwe initiatieven, doelgroepen en actuele ontwikkelingen op het gebied van beeldende kunst en cultureel erfgoed.’
Nelemans voelt zich thuis bij het Mondriaan Fonds, dat zich richt op autonome kunst en erfgoed. Juist nu Brabant de focus legt op ‘creative design’ – industriële vormgeving en beeldcultuur – is het van belang dat het Mondriaan Fonds er is voor de autonome kunsten.
www.mondriaanfonds.nl
Rebecca Nelemans is bereikbaar via r.nelemans@mondriaanfonds.nl
Volg de regiomakelaar Zuid op Facebook
© Brabant Cultureel 2017