In de zomer van 1952 maakten meer dan vierhonderd bejaarden uit Oss een uitstapje naar de toen pas geopende Sprookjestuin van de Efteling. Het Dagblad voor Oss en Omstreken deed daar toen uitgebreid verslag van. Precies vijfenzestig jaar later stelden Marja van Trier en Lauran Toorians er een aardig boekje over samen. Met foto’s van Daan Scholte die als freelance persfotograaf werkzaam was in Oss en omgeving.
door Joep Eijkens
Dat je van een klein en schijnbaar onbeduidend gegeven iets aardigs kunt maken, bewijzen Marja van Trier en Lauran Toorians met hun boekje 65+ Eftelinguitje voor een oudje. Op 22 mei 2017 was het precies vijfenzestig jaar geleden dat de befaamde Sprookjestuin van de Efteling zijn deuren opende. Al voor de oorlog begonnen als ‘sportpark’ annex speeltuin, werd met deze Sprookjestuin de basis gelegd voor wat in de daarop volgende decennia zou uitgroeien tot het huidige, ook internationaal bekende pretpark.
Foto Daan Scholte. Collectie Stadscharchief Oss
Karavaan
Twee maanden na de opening, op 30 juli 1952, kreeg de Efteling bezoek van een omvangrijk gezelschap van liefst 430 bejaarden uit Oss en omgeving die met acht bussen en diverse particuliere auto’s – waaronder die van de burgemeester – naar Kaatsheuvel waren komen rijden. Het Dagblad voor Oss en Omstreken wijdde er onder de ronkende titel ‘Een karavaan trok er op uit’ een grote reportage aan. Het is ook vijfenzestig jaar na dato nog een plezier om dit krantenverslag te lezen. Om een indruk te geven: ‘De tocht ging zoals reeds gezegd naar Kaatsheuvel, een tocht, welke al op zichzelf een apart genoegen inhield, omdat hij zoveel te aanschouwen gaf, wat door de deelnemers en deelneemsters nog nimmer was gezien, of het genoegen van herkenning schonk.’
Dat woordje ‘karavaan’ uit de kop was dus nog niet zo slecht gekozen. Alleen al de bustocht was voor de deelnemers een belevenis, helemaal van Oss naar Kaatsheuvel. Vergelijk dat maar eens met de vakantiereizen naar Vietnam, Thailand en andere verre bestemmingen die vandaag de dag de gewoonste zaak van de wereld zijn geworden.
Foto Daan Scholte. Collectie Stadscharchief Oss
Kleine boodschap
Blijkens het krantenverslag genoten de oudjes – vijfenzestigplussers waren toen echt oud – met volle teugen van de Sprookjestuin. Zoals een van hen het uitdrukte: ‘De getracteerde sigaren waren fijn maar de tocht door de tuin was nog het fijnst’. En weer denk je dat wij er met al onze welvaart niet tevredener op geworden zijn, laat staan gelukkiger.
Bij het uitgebreide krantenartikel stond een enkele foto, een groepsfoto met het volgende bijschrift: ‘In “De Efteling” vermaakten de oudjes zich bovenmate. De “Kleine boodschap kabouter” wist met zijn uitnodiging aller aandacht te trekken, maar deed een van de omstanders zich toch afvragen, of ’t alleen maar bij de kleine mocht blijven.’
Die foto was gemaakt door persfotograaf Daan Scholte (1907-1973). Hij schoot tijdens het uitstapje meer foto’s – vermoedelijk een rolletje vol, ook weer zo’n groot verschil met de huidige digitale praktijk van grenzeloos knippen – en die waren een week lang te zien in de etalage van de Osse krant op de Heuvel, het centrale plein in Oss.
Foto Daan Scholte. Collectie Stadscharchief Oss
Petten af
Het boekje van Van Trier en Toorians is helder opgebouwd uit diverse elementen: een biografische schets van de fotograaf, de ontstaansgeschiedenis van de Efteling, het integrale krantenverslag (ook in facsimile getoond) en de foto’s van Scholte. Zijn foto’s ‘dragen’ het boekje en dat wordt nog versterkt door de aansprekende, informatieve bijschriften van de hand van Van Trier. Zo schrijft zij bij een groepsfoto die Scholte nam bij de grot van Sneeuwwitje: ‘De grot waarin Sneeuwwitje ligt opgebaard in haar glazen kust heeft zichtbaar diepe indruk gemaakt op de Osse gasten. Sommige heren waren zo ontroerd dat ze hun hoeden en petten afnamen voor de ‘dode’ Sneeuwwitje.’
Scholte is een goed observator en weet in weinig foto’s veel te vangen. Zo maakte hij met slechts vier foto’s een mooi beeldverhaal van vier dames die dolle pret hebben op de wip. Je krijgt soms de indruk dat de bejaarden van toen haast kinderlijk konden genieten van dit soort vermaak. Mooi zijn ook de portretten van drinkende mannen. Kortom, goed dat dit materiaal op deze manier aan de vergetelheid is ontrukt. Kleinere foto’s van andere fotografen, soms ouder, soms recenter, completeren het geheel. Al met al een heel aardig boekje, niet op de laatste plaats omdat de Efteling nu eens op een andere, verrassende manier in beeld komt.
Marja van Trier en Lauran Toorians (samenstelling), 65+ Eftelinguitje voor een oudje. Met fotoserie van 30 juli 1952 van fotograaf Daan Scholte. Loon op Zand: Stichting StuipZand i.s.m. Stadsarchief Oss en Heemkundekring Loon op ’t Sandt 2017, 48 pp., ISBN 978-90-805394-4-0, hb., € 9,00.
Het boekje is te koop bij Stadsarchief Oss, in de boekhandel in Kaatsheuvel, Loon op Zand en Oss en via treveris.stuipzand.org
© Brabant Cultureel 2017