Sinds 2011 is in Breda The Eriskay Connection gevestigd, een ‘studio voor boek-ontwerp’ en uitgever van ‘fotoboeken, kunstboeken en onderzoeksprojecten’. Tot de recent uitgegeven titels hoort een boek vol foto’s die in Eindhoven gemaakt werden door medewerkers van schoonmaakbedrijven.
door Joep Eijkens
Op het gebied van fotoboeken zijn tal van kleine uitgeverijen actief. Hun uitgaven vind je niet alleen op internet, maar ook op fotofestivals en speciale boekenbeurzen in binnen- en buitenland. The Eriskay Connection uit Breda is zo’n uitgever, al geeft deze niet alleen fotoboeken uit, maar ook ‘kunstboeken en onderzoeksprojecten’. Onlangs bracht de uitgeverij twee boeken op de markt die verschillende kanten van het fonds laten zien.
Een spread uit ‘Tender Mint’.
Tender Mint is een fotoboek van de Amerikaanse fotografe Lynn Alleva Lilley. Zij woonde van 2011 tot 2014 in Jordanië en fotografeerde daar onder meer landschappen, mensen en dieren. Het mooie, heldere werk komt hier goed tot zijn recht door de sterke vormgeving en prachtige drukkwaliteit. De fotografe heeft duidelijk oog voor de schoonheid van het verval, en voor de schoonheid van soberheid en van non-descripte plekken. Het sterkst spreken mij de foto’s aan die zij van dieren in een dierentuin maakte. Er zou een afzonderlijk boek van gemaakt kunnen worden.
Van een geheel ander karakter is het boek Sorry for the Damage Done van Vincent Wittenberg en Wladimir Manshanden. De eerste is als ambassadeur van de beweging Gewildgroei een pleitbezorger van ‘spontane vegetatie’ in de stedelijke omgeving. De tweede noemt zich straatkunstenaar en richt zich op ‘het neerzetten van de stad Eindhoven op een vriendelijke en poëtische manier’.
Een spread uit ‘Sorry for the Damage Done’.
Graffiti
Eindhoven is ook de stad die we zien in Sorry for the Damage Done. Maar dan wel door een zeer aparte bril. Het duo maakte het boek door te putten uit een merkwaardig fotoarchief: een database van 50.000 foto’s die schoonmaakbedrijven in de openbare ruimte van de stad maakten tussen 2007 en 2013. Die foto’s dienden als bewijsmiddel voor verrichte werkzaamheden: om te laten zien hoe vuil een bepaalde plek eruitzag vóór de behandeling – met name door stickers en/of graffiti – en hoe (betrekkelijk) schoon erna.
Bladerend door dit goed vormgegeven boek word ik er niet vrolijker op. Het schoonmaakwerk is duidelijk dweilen met de kraan open. Want je kunt er donder op zeggen dat een schoongemaakte plek weer even gemakkelijk vol gekladderd wordt. Misschien zou het helpen – zoals al eerder gebeurd is – om een paar graffitiartiesten de opdracht te geven bijvoorbeeld alle op zichzelf al lelijke elektriciteitskastjes op te leuken. Het boek eindigt met een tekst over ‘de scheidslijn tussen kunst en vandalisme’. Al met al is dit een curieus tijdsdocument.
Carel Fransen (rechts) en Rob van Hoesel. foto the Eriskay Connection
Hebriden
The Eriskay Connection werd in 2011 opgericht door de Bredase grafisch ontwerper Rob van Hoesel en zijn vrouw Christel van Steenhoven. “Hij wilde graag meer boeken ontwerpen”, legt zijn collega Carel Fransen uit. “De naam is afkomstig van een Schots eiland in de Buiten-Hebriden, waar Rob en zijn vrouw ooit terecht zijn gekomen tijdens een backpack vakantie. Om er te komen moesten ze diverse stappen zetten: met een vliegtuig, de trein, de bus en een veerboot. Eriskay is een metafoor voor de vele stappen die je moet zetten om iets bijzonders te kunnen maken.” Ontwerper Fransen werkt sinds 2014 samen met Van Hoesel.
Een spread uit ‘Tender Mint’.
The Eriskay Connection presenteert zich als ‘studio voor boek-ontwerp’ en ‘uitgever van fotoboeken, kunstboeken en onderzoeksprojecten’. Vanwege de internationale markt waarop de uitgeverij zich richt, zijn de boeken Engelstalig. Op de tweetalige website staat een soort credo: ‘We zijn specifiek geïnteresseerd in projecten die een relevant onderwerp in kaart brengen, inzicht verschaffen in de wereld om ons heen, een verhaal vertellen, een statement maken, een geschiedenis blootleggen of onze blik op de toekomst richting geven.’
Onsterfelijkheid
“Tot nu toe hebben we vijfenveertig boeken uitgegeven”, vertelt Fransen. “We streven naar tien per jaar – op dit moment zitten er tien titels in de pijplijn. We richten ons voornamelijk op onderzoeksprojecten waarin beeld een belangrijke rol speelt.” Niet zelden is de tekst even belangrijk als de fotografie. Letters from Utopia vindt Fransen een sterk voorbeeld van een geslaagde Eriskay-titel. “Het is een onderzoek van Daan Paans naar onsterfelijkheid en hoe mensen daarmee omgaan, van spiritueel occult tot wetenschappelijk.”
Een spread uit ‘Sorry for the Damage Done’.
De oplage van de meeste boeken die The Eriskay Connection uitgeeft, schommelt tussen de vijfhonderd en duizend exemplaren. Soms blijkt dat helaas te weinig. Het boek Aeronautics in the backyard van Xiaoxiao Xu– over Chinese boeren die van afvalmateriaal hun eigen vliegtuigje maken – bleek een bestseller. Net zoals (Un)expected van Peter Dekens, over nabestaanden van mensen die zelfmoord pleegden in West-Vlaanderen. “Van beide titels hadden we een hogere oplage moeten hebben”, zegt Fransen. “Een herdruk is financieel niet haalbaar omdat je dan geen gebruik meer kunt maken van subsidies of crowdfunding, zoals bij de eerste druk.” (Un)expected won een zilveren medaille van de Stiftung Buchkunst en werd onlangs verkozen tot ‘Best Photography Book of the Year’ op het internationale fotofestival PhotoEspana.
The Eriskay Connection verkoopt haar boeken via de eigen webshop en op kunst- en fotoboekenbeurzen in binnen- en buitenland. Fransen: “Ideabooks vertegenwoordtigt ons in de hele wereld en daarnaast werken we sinds kort ook met een vertegenwoordiger voor Nederland en Vlaanderen.”
Een spread uit ‘Tender Mint’.
Kunnen jullie ervan leven?
“In combinatie met de opdrachten die wij als grafisch ontwerper krijgen, lukt dat wel”, antwoordt Fransen. The Eriskay Connection krijgt veel projecten aangeboden. Slechts een deel ervan leidt daadwerkelijk tot een boek. “Soms gaan we zelf achter iemand aan wiens werk wij interessant vinden, maar de meeste mensen met wie wij samenwerken komen naar ons toe, of ontmoeten we op één van de boekenbeurzen.”
Hebben jullie al eens gedacht aan een fotoboek over dat verre eiland Eriskay?
“Dat is iets wat we al een tijdje in ons achterhoofd hebben”, antwoordt Fransen lachend.
Misschien iets voor het tweede lustrum in 2021…
Links het omslag van “Sorry For Damage Done”, rechts de cover van “Tender Mint”.
Lynn Alleva Lilley, Tender Mint. Breda: The Eriskay Connection 2017. Met gedichten van Jane Hirschfield en Samih al-Qasim. Boekontwerp: Rob van Hoesel. Oplage 750.
Vincent Wittenberg & Wladimir Manshanden, Sorry for Damage Done. Breda: The Eriskay Connection 2017. Met een essay door Christian Omodeo. Boekontwerp: Rob van Hoesel en Carel Fransen. Oplage 1000.
© Brabant Cultureel 2017