Nieuwe cd Flor de Amor herbergt puur ambachtelijke muziek

Flor de Amor bracht een nieuwe cd uit: ‘La Ultima Roca’. Deze cd volgt na twaalf jaar de eersteling ‘La Parada’ op en brengt een nieuwe koers tot klinken. Is het kwartet – relatief – bekend geworden met Latijns-Amerikaanse klanken, nu is het spectrum uitgebreid met Caribisch en ander Spaanstalig repertoire. Brabant Cultureel laat zangeres en bandleidster Sandra Coelers en fluitiste Marjolein Kempen aan het woord.

door Rinus van der Heijden

In de titel La Ultima Roca staat het Spaanse woord voor ‘rots’. Wat die met de muziek van Flor de Amor van doen heeft, behoeft enige uitleg. En die wil Sandra Coelers maar wat graag geven. “De aanzet voor de titel begon met het eerste lied van de cd, Tarde. Het betreft een gedicht van Herman Coenen, Namiddag. Dat werd het eerste lied van de cd, hier in de betekenis van een laatste rots die droog blijft in een plotseling stijgende oceaan. Een plek waar de menselijkheid behouden is. De laatste rots als beeld bleek voor ons een sterke titel. Kijkend naar de liedjes, de teksten, de muziek, omvat de laatste rots niet alleen het eerste nummer, maar de gehele plaat. De aardbol is onze enige en laatste rots. Onze eerste en laatste kans. Wij bezingen, bespelen haar niet vanuit de bekende bezorgdheid, maar vanuit vurige liefde. Bijvoorbeeld in het lied Tierra (Aarde) waarin ik mijn voeten aan het woord heb gelaten om te communiceren met de aarde. Ik heb een zomer lang naar mijn voeten geluisterd en wat de aarde hen te vertellen had. Uit die ervaringen ontstond een gedicht, het werden klanken, ritmes, een lied… en uiteindelijk een lied voor Flor de Amor.”

Cicade
“Maar ook in de andere liederen: cicaden in de hitte van de zon (Chicharra), een moeder die kijkt naar haar spelende kinderen (Miralas), het gemis wanneer een dierbare sterft (La perdida perdura), de arm-rijk verhoudingen in een lied over een zwerfjongetje dat een vlieger maakt van brood en een sliert spaghetti op een vuilnisbelt (Chiquilin), een lied over mijn ervaring na een week lang zwemmen met wilde dolfijnen in de Rode Zee (Sataya). Een dans met een Cubaanse geliefde (Dime que tiene), het verhaal van een man en een boom (Arbol). En steeds weer die vraag van Einstein, aangekomen bij de hemelpoort: welke formule zit er achter dit alles, en wat doet die fout daar, die zich steeds weer herhaalt (Pregunta de Einstein)?”

Flor de Amor bestaat al bijna vijftien jaar. Twee jaar geleden kwam Sandra Coelers uit op een artistiek scharnierpunt. “Ik wilde de handdoek in de ring gooien. Stelde mezelf de vraag: gaan we stoppen met Flor de Amor of beginnen we aan echt iets nieuws. Ik heb voor het laatste gekozen. Het is zo’n mooi bandje, je moet er gewoon mee door.” En Marjolein Kempen: “Heel lang geleden zijn we ontstaan uit de Nacht van de Passie. We zijn nadien met Flor de Amor door het hele land gereisd. Dat is al een paar jaar achter de rug. Onze eerste cd is inmiddels twaalf jaar oud.”

“We hebben steeds op dat repertoire geteerd”, zegt Sandra Coelers. “Natuurlijk brachten we ook nieuwe composities. En kwamen we telkens op nieuwe speelplekken. Maar ik wil nieuwe dingen, anders ben ik er gewoon klaar mee.” Marjolein Kempen beaamt dat. “Het zou heel erg jammer zijn geweest als we waren gestopt. We komen nog overal enorm enthousiasme tegen. Sandra en ik zijn bij elkaar gaan zitten met de vraag: zullen we aan een nieuwe cd gaan beginnen? En dan gaat ineens alles stromen. Ik leverde een nieuw nummer, contrabassiste Marlon van Mook ook. Dat was een stok achter de deur. Achter onze eigen deur”, lacht zij. “En dan zit je er ineens in, is er geen weg meer terug”, vult Sandra Coelers aan. “Ikzelf had wel ideetjes liggen, zonder bestemming. Ik heb die omgezet voor Flor. En voor ander, nieuw werk gezorgd.”

Teksten
Teksten zijn uitermate belangrijk voor Sandra Coelers. Twee ervan op La Ultima Roca zijn van haar hand, twee van Herman Coenen en een van Marlon van Mook. De andere van de in totaal tien van zorgvuldig uitgekozen Spaanstalige auteurs. “Als je eenmaal met sterke teksten begint, kun je niet meer terug”, vindt Sandra Coelers. “Teksten mogen niet ondergeschikt zijn aan de muziek. Soms zijn ze voor mij een vertrekpunt voor een compositie. Vaak begint het met een ritme, dan met de melodische klank. Het beeld van de tekst is altijd heel belangrijk voor mij geweest. Chicharra, een van de stukken kent bijvoorbeeld een 9/8 ritme. Die combinatie levert beeldende teksten op, zo heb ik altijd gewerkt.”

Spaanse teksten, dat werpt de vraag op of zij verstaanbaar zijn voor het merendeel van het publiek. “Bij optredens draagt Sandra de teksten eerst voor in het Nederlands, daarna in het Spaans”, legt Kempen uit. “Bij een aantal concerten deden we dat met Tierra. Sommige mensen begonnen te huilen en dan moest de muziek nog beginnen.”

Sandra Coelers en Marlon van Mook begonnen ooit als duo. Toen Marjolein Kempen en Fried Manders erbij kwamen, werden de mogelijkheden om te musiceren enorm uitgebreid. “Al onze capaciteiten worden op allerlei terreinen ingezet”, verklaart Kempen. “Ikzelf haalde al mijn fluiten uit de kast.” Sandra Coelers wijst erop dat Marjolein Kempen en Fried Manders multi-instrumentalisten zijn. “Marjolein speelt dwarsfluit, alt- en basdwarsfluit, piccolo en ukelele en bovendien zingt zij. Fried is accordeonist, maar bespeelt ook de mandola, bandola, percussie en gitaar en ook hij zingt. Flor de Amor begon ooit met Cubaanse muziek. Nu hebben we een volslagen eigen concept.”

Het realiseren van La Ultima Roca heeft twee jaar gekost. Er gingen nogal wat repetities aan de opnames vooraf. In bepaalde periodes was er elke week een repetitie. Coelers en Kempen benadrukken dat de muziek vooral ambachtelijk is benaderd. “We hebben er alle vier door en door aan gewerkt en zijn steeds de diepte in gegaan. Soms werd een compositie helemaal binnenstebuiten gekeerd. Bij twee nummers stonden de arrangementen vast, de rest is gaandeweg gegroeid. In het begin namen we drie stukken op, dan ging Sandra weer schrijven en kwamen we nadien weer bij elkaar. Dan weer opnemen, weer schrijven, weer repeteren. Daarom heeft het zo lang geduurd.”

Zeggingskracht
Dat het een uiterst zorgvuldig proces is geweest waarmee La Ultima Roca tot stand is gekomen, blijkt overduidelijk als je de cd beluistert. Vocaliste Sandra Coelers is een sterke persoonlijkheid, waarbij het gevaar de kop kan opsteken dat zij de muziek en haar medemusici overheerst. Daar is beslist geen sprake van. In de loop van de jaren is de stem van Coelers sterker geworden. Dat uit zich niet alleen in het lage register, dat in een aantal composities van La Ultima Roca heel effectief is, maar zeker ook in de zeggingskracht die zij aan de gezongen teksten meegeeft. De grote kracht van de cd schuilt echter vooral in het feit dat het een totaalconcept is geworden. De instrumenten van de andere drie groepsleden zijn niet ondergeschikt aan Coelers’ stem, integendeel. Iedere musicus levert een gelijk aandeel aan de muziek, waardoor het kan gebeuren dat de totaalklank een massieve portie muziek is geworden, zonder ondoordringbaar te worden. Opvallend is de aanwezigheid van gastmusicus Simone Sou. Percussie is haar deel en door de uiterst persoonlijke benadering ervan krijgt de muziek puntige en vooral ter zake doende accenten. In Tierra bespeelt zij berimbau, ududrum en talking drum en Chicharra zet zij in met haar lichaam als percussie-instrument. Daarmee wordt het totaalgeluid van de cd over de gehele linie transparant en deze doorzichtigheid leidt ertoe dat de diverse Latijns-Amerikaanse muziekstijlen overal de lading meekrijgen die zij behoeven. Hetgeen een enorme authenticiteit oplevert. Knap hoor.

Sandra Coelers komt uit de hoek van de beeldende kunst. Zij denkt in beelden en omdat zij geen conservatorium heeft gevolgd, komt er niets van de muziek op papier. “Dan krijg je een heel ander proces”, zegt zij. “Fried en Marjolein schrijven wel alles op. Ikzelf werk vooral vanuit de motoriek, vanuit gitaristische klanken en mijn stem. Heel intuïtief dus, volledig uit mijn gevoel. Daardoor ontstaan er spannende dingen.” Dit is ook een van de redenen waarom er binnen de muziek van Flor de Amor veel ruimte is voor improvisatie en solo’s van alle bandleden. “Ik zet niet alles vast. Ik weet wel precies de plek waar binnen de structuur van een lied plek is voor vrijheid. Dat is fijn voor de instrumentalisten. Op het podium hebben we meestal contact met elkaar. We moeten elkaar kunnen zien en werken daarom veel met oogcontact. Dat heeft veel met jazz te maken, omdat je echt in het moment vertoeft.”

Bedrijf
Flor de Amor is te vergelijken met het bedrijf van een zzp’er. De boekingen doen Sandra Coelers en Marjolein Kempen, sinds kort samen met het impresariaat van Yvonne van Egmond. Kleine theaters, zaaltjes van stichtingen, kerkjes en oude bibliotheken worden benaderd. “Dat zijn geweldige speelplekken, met een aandachtig luisterend publiek”, zeggen beiden. “Onze intentie voor de toekomst is een groter publiek te bereiken. Je moet dóór nu je een plaat hebt uitgebracht. Want dat kost een duit, hoor.”

Flor de Amor heeft bewust voor een studio-cd gekozen. Waar nogal wat musici zweren bij live opnames, kozen Sandra Coelers en Marjolein Kempen uitdrukkelijk voor een echt product, ‘een ding’ zoals zij het omschrijven. Bij live opnames gaat het vooral om registraties, La Ultima Roca is bewust en nadrukkelijk geproduceerd. “Samen met producer Crip Theeuwes die de muziek ook heeft gemixt, zijn we tot in de kleinste details bezig geweest met klank. Onze multikwaliteiten komen binnen ons concept het best tot hun recht. Ook het mixen is aparte arbeid geweest. Soms zorgde Sandra voor een soort canon en de andere drie voor de dragende lijnen. Een andere keer waren de stem en gitaar van Sandra ook instrumenten. Dat kan allemaal als je voor de studio kiest.”

De cd is te bestellen via de website van Flor de Amor: www.flordeamor.nl

 

 

© Brabant Cultureel – 2017