Onder grote belangstelling vond donderdagavond 22 juni 2017 in het Van Abbemuseum de première plaats van ‘Als de Lichtstad donker is’, een korte experimentele film van 35 minuten van dré didderiëns. Dat didderiëns naast filmmaker ook fotograaf is, is duidelijk te zien. Zijn films zijn heel fotografisch van karakter.
door Irma van Bommel
Als een fotograaf gaat dré didderiëns (1958, en op eigen verzoek zonder hoofdletters) telkens op zoek naar een nieuw onderwerp, voor deze film diverse locaties in Eindhoven, zoekt vervolgens een prachtige compositie uit en laat dan de camera lopen. En daar voltrekt zich dan iets dat al dan niet in scène is gezet. Iedere setting begint met een stil beeld (een filmstill), veroorzaakt door een statisch camerastandpunt. Zodra er beweging in beeld komt, door een voorbijrijdende trein of een lopende man, gaat de camera op een gegeven moment de beweging volgen.
Deze rustige manier van filmen zorgt voor verstilling, maar maakt ook dat de toeschouwer aan het denken wordt gezet. Net als bij het lezen van een boek of een gedicht of bij het bekijken van een kunstwerk wordt veel aan de fantasie van de lezer of kijker overgelaten. Bij iedere nieuwe setting vraag je je af of er wel iets gaat gebeuren, en wat dat dan zal zijn. Heel anders dan bij een doorsnee bioscoopfilm met hectische filmbeelden en een duidelijke verhaallijn waarbij voor een eigen interpretatie – laat staan reflectie – geen ruimte is. Bij de films van didderiëns is daar wel ruimte voor. Hij noemt zijn films dan ook SLOWeMOTION films. Met zijn beelden roept hij gevoelens op, uiteraard versterkt door de onderliggende muziek, die uiteenloopt van romantisch tot onheilspellend. De muziek is dus mede sfeerbepalend.
Beeld uit ‘Als de lichtstad donker is’, een film van dré didderiëns (2017).
Verhalend
De film vertelt niet echt een verhaal en tekst speelt nauwelijks een rol. Wat niet wil zeggen dat de film niet verhalend zou zijn. De film is waarschijnlijk wel min of meer chronologisch. Dat wil zeggen dat er gedurende de film een tijdsverloop is van een nacht, van de avond tot de vroege ochtend. Binnen dat tijdsbestek komen er verschillende herkenbare en niet herkenbare locaties van Eindhoven in beeld. Met mensen die zich ’s nachts op straat begeven. Dat zijn mensen die ’s nachts werken, zoals taxichauffeurs, fabrieksmedewerkers, maar bijvoorbeeld ook iemand die nog heel laat zijn hondje uitlaat, iemand die naar huis fietst (een dronkaard?), en ook daklozen. En zijn we ook getuige van activiteiten die het daglicht niet kunnen verdragen? Helemaal duidelijk zijn alle scènes niet, er wordt meer gesuggereerd dan benoemd. Het wordt een beetje in het midden gelaten wat van alle personages de rol is en wat ze doen.
Eén duidelijk verhaal zit er wel in en dat is het verhaal van de blinde, voor wie het eigenlijk altijd nacht is. Je ziet hem over straat lopen en woest met zijn blindengeleidestok heen weer slaan om eventuele obstakels op zijn route op te merken. Dat is hilarisch, omdat het midden in de nacht veel lawaai maakt. Eveneens hilarisch is het geluid van iemand die saxofoon speelt en daarmee ophoudt zodra de telefoon gaat. Werd hij opgebeld door een boze buurman? Dat wordt niet helemaal duidelijk. Je kunt er je eigen verhaal bij bedenken. Dat geldt zeker ook voor een lam (symbool van de onschuld) dat ineens opduikt voor een moskee.
Beeld uit ‘Als de lichtstad donker is’, een film van dré didderiëns (2017).
Magisch
Het kijken naar deze film heeft iets magisch. Of, zoals in de aankondiging stond: ‘Een film waar de kijker een beeld krijgt van de magische sfeer die de nacht oproept. De Lichtstad als arena voor fantasieverhalen en voor haar nachtelijke bezoekers.’
De beelden mogen dan verstilling oproepen. Harde geluiden en soms ook onheilspellende muziek doorbreken de poëtische sfeer. Didderiëns filmt (en fotografeert) graag in zwart-wit, zo ook bij deze film. Dat verhoogt nog eens het dramatische effect. Het blijkt ’s nachts in een stad nooit helemaal stil te worden. Altijd is er ergens nog iemand op straat. De film eindigt met gekwetter van vogels. Een nieuwe dag breekt aan.
‘Als de Lichtstad donker is’ (2017) is een film van dré didderiëns. De film kwam tot stand in samenwerking met Omroep Brabant (in het kader van Brabantse Beauties), Stichting Orwoet en producent Lian Brok en duurt 35 minuten.
De film wordt vertoond op 31 augustus in het Natlab in Eindhoven.
Voor overige data zie www.orwoet.nl
Nadat de film op Omroep Brabant te zien is geweest, komt deze ook op dvd in de verkoop.
Lees hier een interview met de filmmaker dat eerder verscheen in Brabant Cultureel [2015]
© Brabant Cultureel – 2017