Dicht op de Huid heet de expositie van Daisy Karthaus. De schoonheid van het naakte, oudere lichaam heeft haar aandacht. Kwetsbaarheid en vervreemding zijn haar thema’s en de inspiratie komt voor een deel uit de kunstgeschiedenis. De indrukwekkende tentoonstelling is nog tot eind januari 2017 te zien bij Galerie De Roos in Tilburg.
door Irma van Bommel
Daisy Karthaus (Heerlen 1970), woonachtig in Tilburg, schildert haar modellen tegen een neutrale achtergrond, waardoor de focus volledig op het lichaam is gericht. Zij kiest bewust voor een verfijnde schilderstechniek, zodat de zachtheid van de huid zichtbaar blijft. Heel anders dus dan bijvoorbeeld Lucian Freud, om maar eens iemand te noemen, die zijn modellen in een interieur plaatst, de verf dikwijls dik opbrengt en rauw en expressief schildert.
Laatbloeier
Daisy Karthaus is een laatbloeier. Na tien jaar werkzaam te zijn geweest als glazenier en kerkramen te hebben gerestaureerd, is zij pas in 2014 gaan schilderen op doek, eerst in acryl, maar al gauw in olieverf. “Olieverf droogt wel langzamer, maar je kunt er langer in doorwerken, wat bij acryl niet kan.” Als schilder is ze autodidact. Bewonderenswaardig dat ze in een paar jaar tijd op groot formaat doek weet te werken.
Expositie in Galerie De Roos met het werk L’Origine de la merde (links) en Piëta (rechts). foto Joep Eijkens.
Als modellen vroeg ze tot nu vooral vrienden en bekenden, onder meer haar partner Jasper Mikkers. Mensen waar zij een klik mee heeft. Die mensen vraagt ze naakt te poseren in haar studio. Het poseren hoeft niet erg lang te duren, want zij maakt foto’s van de modellen in verschillende houdingen, maar altijd zo dat de houdingen geen associaties oproepen met erotiek of pornografie. Het gaat haar om de schoonheid van het oudere lichaam dat sporen van het leven met zich meedraagt. Rimpels, huidplooien en pigmentvlekken zijn niet meedogenloos weergegeven, maar met liefde.
Bij het werk Rad van het leven heeft ze een staande vrouw van verschillende kanten belicht. Toch is het niet zo dat Karthaus klakkeloos foto’s naschildert. De blik in de ogen wijkt af van wat op de foto’s is te zien. De blik in de ogen heeft ze zelf toegevoegd, om het eigene – de ziel – van de persoon te vangen.
Traditie
Voor Piëta heeft ze voor de rol van de oudere man een bekende gevraagd te poseren. Voor de jongere man had ze een oproep geplaatst. Het werk is geïnspireerd op de lange traditie van Piëta’s in de kunstgeschiedenis. Wat Karthaus wilde uitdrukken is een liefdevolle band tussen een zoon en een stervende vader. “Ouders hebben altijd hun kinderen gedragen en gekoesterd toen ze klein waren. Als een van de ouders overlijdt is het mooi om het omgekeerde te zien: een man of vrouw die zijn vader of moeder wil dragen en koesteren.”
Expositie in Galerie De Roos met het drieluik Koesteren. foto Joep Eijkens.
Aan het thema Koesteren heeft zij, onder de gelijknamige titel, zelfs een drieluik gewijd. Ze vroeg zich af hoe een man van groot postuur zich gekoesterd kan voelen en welk beeld dat dan oproept. In het linker werk laat ze de man een grote bal omklemmen, om daarmee een gevoel van koesteren te verbeelden. Met het middelste werk drukt ze uit dat de man het gevoel van gekoesterd worden aan het verliezen is. In het rechter werk schreeuwt de man het uit: hij is het gevoel beschermd te worden kwijt.
Op een van de schilderijen heeft Karthaus haar eigen moeder afgebeeld. We zien een gezicht van een vrouw die alert, zelfverzekerd en op haar gemak de wereld in kijkt. Karthaus heeft hier niet het laatste portret van haar moeder weergegeven (de laatste jaren was haar moeder dement en ze is inmiddels overleden), maar ze heeft hier gekozen voor een moment dat de vrouw nog volop in het leven stond. Het gezicht trekt zodanig de aandacht dat we pas in tweede instantie zien dat beide armen niet doorlopen maar op de hoogte van de ellebogen zijn geamputeerd. Dit is geen realistische voorstelling, maar het staat voor Karthaus symbool voor het gegeven dat haar moeder in haar demente toestand haar niet meer herkende en niet meer omhelsde. Als we beter kijken zien we nog iets vreemds: de buik staat bol gespannen. Karthaus heeft hier de buik van een zwangere (dus veel jongere) vrouw uitgebeeld om hiermee de moederrol te benadrukken. Al met al een vervreemdende voorstelling en daardoor een beeld dat lang blijft hangen.
Handicap
Verderop in de tentoonstelling hangt een werk van een man die vol levenslust omhoogkijkt en bijna lijkt te vliegen. Ook hier zie je pas in tweede instantie zijn handicap: een kunstbeen. Karthaus wil in de toekomst meer mensen met een handicap schilderen, maar dan zo dat niet de handicap het onderwerp is, maar de levenskracht, de mens die wat van zijn leven wil maken.
Daisy Karthaus voor het tweeluik Adam en Eva. foto Joep Eijkens.
Net als Piëta is uiteraard ook het tweeluik Adam en Eva geïnspireerd op voorbeelden uit de kunstgeschiedenis. Maar anders dan de meeste voorstellingen waar vijgenbladeren de edele delen bedekken zijn hier Adam en Eva – waarvoor Karthaus en haar partner model stonden – in volle glorie weergegeven.
Shockeren is voor Karthaus geen doel op zich, maar ze wil wel mensen aan het denken zetten. Bij het zien van het schilderij L’Origine du Monde van Gustave Courbet, waar in de negentiende eeuw schande van werd gesproken omdat de blik van de kijker zich voluit op de schaamstreek van een naakte vrouw richt, vroeg Karthaus zich af hoe je anno nu nog eens zo’n reactie teweeg zou kunnen brengen. We zijn immers wel wat gewend qua beeld. Ze besloot niet een vrouw maar een man als model te nemen en van de achterkant in te zoomen op de billen en het bungelende geslacht. Als komische variant op het schilderij van Courbet gaf ze haar werk de titel L’Origine de la merde mee. Het hangt in de galerie decent om een hoekje.
‘Dicht op de Huid’ van Daisy Karthaus is nog t/m 29 januari 2017 te zien
bij Galerie De Roos, Veldhovenring 25 in Tilburg.
Foto boven: Daisy Karthaus bij het werk Rad van het leven. foto Joep Eijkens