Dianne van Giersbergen, van operazangeres naar symfonische metal

Dianne Giersbergen, de opera Der Freischütz van Carl Maria von Weber:Nog geen tien jaar geleden was ze voorbestemd tot het zingen van Wagner. Nu reist Dianne van Giersbergen de wereld over als frontvrouw van de Duitse symfonische metalband Xandria. Wagner en Weber zijn uitsluitend nog voor thuis, in Rijen. Op de bühne beweegt ze zich in de wereld van fantasy.

door Joke Knoop

Beeld 1: een vervallen kerk, bladeren die neervallen, stenen die losgewrikt worden. Een duistere en dreigende wereld in 2016 waarin de goden beschikken. Een in het zwart geklede vrouw gaat haar weg, begeleid door donder en doem. Het noodlot is onontkoombaar. “This world is dying” en “this will be the last curtain before the Night Falls”, zingt Dianne van Giersbergen. Het is heftig, onheilspellend en meeslepend, zoals symfonische metal hoort te klinken.

Beeld 2: De pastoor roept Dianne van Giersbergen naar voren om het Ave Maria te zingen bij de uitvaart van haar opa. Bij de eerste stap op het altaar transformeert ze van geliefde kleindochter in een zelfbewuste zangeres; alsof zich een wonder voltrekt in de Sint Petruskerk in Oisterwijk. Het kerkvolk is ontroerd zodra zij het eeuwenoude lied zingt. We schrijven oktober 2004.

Uitersten
Het zijn twee werelden van uitersten waarin Dianne van Giersbergen thuis is. In 2004 bereidt de Liempdese zich voor op een klassieke zangopleiding bij het conservatorium in Arnhem. Docenten horen in deze dramatische sopraan een toekomstige Wagnerzangeres. Dat is een groot compliment: het zingen van Wagner is immers topsport, zeg maar de champions league van operazangers.

De 31-jarige Van Giersbergen relativeert: “Dat zijn hele grote, diepe stemmen. Als mensen daarvan een sprankeltje in je stem horen, krijg je meteen dat stempel. Ze zeggen dat je pas Wagner kunt zingen als je veertig bent. Dus heb ik nog wel even.” Van Giersbergen maakt anno 2016 furore als zangeres van de Xandria, een Duitse symfonische metalband. Inderdaad, dat is een heel ander register.

Is Wagner zingen nog haar ambitie? “Ik weet niet of ik dat nog wil. Na mijn afstuderen heb ik auditie gedaan bij operagezelschappen. In Gent viel ik bij de tweede ronde af. Iedereen in tranen, behalve ik. Ik was opgelucht. Vervolgens vroeg ik me af waar ik mee bezig was.” Van Giersbergen schetst hoe ze opging in de sfeer van het conservatorium, zodanig dat ze zichzelf kwijtraakte. “Ik heb dat weer moeten veroveren: wie ben ik, wat wil ik. Ik heb er geen spijt van, integendeel. Het heeft me fantastische zangtechniek opgeleverd. Ik ben niet zozeer dol op opera, ik zing liever liederen. In liederen heb je meer vrijheid. Ik ben dol op tekstinterpretatie. Nu zing ik alleen nog klassiek voor mezelf, thuis. Ik zoek een manier om klassiek te combineren met Xandria.”

Opnamestudio
Xandria is een symfonische metal band. Dat houdt in dat harde metal wordt benaderd vanuit een symfonische inslag. Xandria is in 1994 in Duitsland opgericht. Toen de band in 2013 in opnamestudio Napalm Records in Rijen een nieuw album opnam, verliet de toenmalige zangeres plotseling de groep.

Van Giersbergen was op dat moment ook in de studio en werd benaderd. Zij had een kleine praktijk als zangdocent en werkte hard met haar band ExLibris. Van Giersbergen verbond twee voorwaarden aan de overstap: er moest een klik met Xandria zijn en de muzikanten van ExLibris moesten instemmen met haar vertrek. En zo geschiedde: “De jongens gunden mij deze grote kans om door te breken. Aanvankelijk dacht ik beide bands te kunnen combineren, maar Xandria slokt veel tijd op.”

Dat blijkt. Ze is juist terug van een korte tournee in Israël. Eerder dit jaar trad ze op in Mexico, Peru, Colombia, Chili, Argentinië, Uruguay, Brazilië, Polen, Tsjechië, Rusland, België, Oostenrijk, Engeland, Frankrijk, Italië, Zwitserland. In 2015 waren dat China, Japan, Taiwan, Indonesië, Zweden, Spanje, Roemenië, Verenigde Arabische Emiraten, India en natuurlijk Duitsland en Nederland.

In Eindhoven trad ze in september 2016 op met zowel Xandria als ExLibris bij het FemMe (female metal festival). Het verschil tussen de twee bands? Xandria blijft trouw aan hetzelfde genre met veel fantasy. ExLibris bewandelt vooral de experimentele paden binnen de progressieve metal. Van Giersbergen: “Bij Xandria heb je de ‘gewone’ liefhebbers in de zaal, bij ExLibris zijn dat vaker andere muzikanten die benieuwd zijn welke wegen we inslaan.” Sinds haar inzet voor Xandria, is ExLibris meer en meer een studioproject: muziek schrijven, uitdagingen opzoeken. In het nieuwe jaar hoopt ze meer aan de slag te gaan met ExLibris, de band die ze samen met Joost van de Pas in 2004 oprichtte.

Emotie
Wagner en Weber zijn op de achtergrond geraakt. Of ze het klassieke wereldje mist? “Jawel, in klassieke muziek kun je in het zingen meer ziel leggen. Ik ben van de emotie, klein en groot.” Enthousiast: “ Puccini, Manon Lescaut, die vrouw die crepeert in de woestijn. Alles is om haar zanglijn heen geboetseerd. Dat noem ik zingen in dienst van de emotie. Dan voel ik dat ik leef.”

Dat gevoel mist ze als ze voor de twaalfde keer in twee weken optreedt met Xandria. Dat is routine en ook overleven met voedingssupplementen, weinig slaap, uitputting, elke dag vliegen naar een volgend concert. “Maar als ik alleen klassiek zou zingen, zou ik de sfeer van Xandria weer missen.”

Van Giersbergen is een theaterdier, alsof ze voor het podium geboren is. Bij Xandria loopt, danst en beweegt ze voortdurend. Ze zweept het publiek op en weet de zaal met een subtiel handgebaar in een handomdraai weer kalm te krijgen. “Een beetje ’teasen’ in een uitdagende rol.” In een Youtube filmpje uit 2012 echter zit ze ingetogen op de vloer bij de concertvleugel, geconcentreerd verwijlend in een aria van Weber (Leise, leise fromme Weise uit Der Freischütz).

Uitvergroting
Van Giersbergen over haar performance: “Alleen zingen is niet genoeg. We leven in een visuele wereld, je verschijning telt mee, je schoonheid, je stem en je zelfverzekerdheid. Optreden is een uitvergroting van wie ik ben. Ook in de klassieke wereld moet je heel bewust zijn van jezelf, weten hoe het er uit ziet, jezelf neerzetten.” Elk detail is doordacht. In de kledingkast van Van Giersbergen bevinden zich klassieke avondjurken, fantasy kleding en majesteitelijke outfits met hoge opzetkragen.

De schaduwkant van een glamoureus leven? Dat het publiek gaat invullen wat voor een persoon zij is. “Bij optreden vergroot je jezelf uit. Die uitvergroting betreft bij wijze van spreken twintig procent van mijn persoonlijkheid. Die andere tachtig procent vullen de fans in en zij benaderen je als zodanig. Ik ben een idool en soms doet dat idool iets wat de fan niet bevalt. Het is moeilijk om je in een claimende maatschappij te bewegen.” Ja, ze krijgt haatmail, maar wil daar niet op ingaan.

Heimwee
Kent ze momenten van twijfel? “Ja, heel soms. Vooral als ik lang weg ben. Vooral tijdens een tournee ben je van iedereen, van de band, van het label, van je fans. Wanneer ben ik van mezelf, wat hieraan is van mij? Als er thuis iets aan de hand is, vraag ik me af, waar ik mee bezig ben. Er is geen pauzeknop, terwijl ik thuis wil zijn. Het eerste nummer van het nieuwe album Xandria gaat over heimwee.”

“Ik vraag me op zo’n moment af of optreden egoïstisch is. Op het podium geef je zoveel mensen iets. Soms zijn er honderden mensen in tranen omdat ik er ben. Ik moet vechten tegen het gevoel dat dit gewoon is. Soms trekken mensen letterlijk aan me, voor de foto. Dan ben ik al 22 uur op de been, ’s morgens om vier uur vertrokken met het vliegtuig. Toch zal ik altijd lachen, want ik heb het publiek nodig. Zonder publiek kan ik niet doen wat ik zo graag doe. Ik bedank ze er altijd voor en dan gaat het niet om geld, maar om het delen van muziek.”

Het woord geld is gevallen. Hoewel Xandria veel beslag legt op haar tijd, levert het onvoldoende op om van te leven. Ze combineert haar passie met het geven van zangles en met het maken en verkopen van sierraden die passen bij de metal scene. Gebruikte gitaarsnaren van de instrumenten van beroemde collega’s vormen het basismateriaal voor haar ‘precious metal jewelry with a story’. Sinds kort beschikt ze over de altsnaren van een vleugel. Dat is heel uniek, juicht ze.

Kinderkoor
Ook het woord thuis is gevallen. Van Giersbergen is geboren en getogen in Liempde. Ze deed mavo, volgde tweede jaar mbo SPW (Sociaal Pedagogisch Werk) en haakte af omdat ze uiteindelijk wilde zingen. Dat motiveerde haar naar de havo te gaan en vervolgens naar het conservatorium.

Het zingen zat er al jong in. Hoewel haar ouders niet musiceren, stimuleerden zij hun dochter in haar muzikale ontwikkeling en stuurden ze haar op vierjarige leeftijd al naar het kinderkoor. Sindsdien kan ze het zingen niet laten, soms tot vervelens toe. Zo nu en dan was de keuken in Liempde verboden gebied voor het zingende meisje.

Het zingen ging haar gemakkelijk af. Tot ze een klassieke cd van haar moeder beluisterde. Ze ontdekte dat ze niet zomaar alles kon zingen. “Ik hoorde een sopraan en dat wilde ik ook kunnen.” Hoe de Liempdenaren haar inmiddels zien? “Ik heb volgers uit het dorp en zij vinden het gaaf dat ik zo ver ben gekomen. Ik reis de wereld over en vind het normaal om in mijn eentje van Mexico City naar Amsterdam te vliegen. Nee, ik ben geen dorpsmeisje meer.”

Biografie

Dramatisch sopraan Dianne van Giersbergen (1985) kreeg haar eerste zangles op vierjarige leeftijd en ze zong in verschillende koren. In 2005 begon ze aan haar studie aan het conservatorium in Arnhem waar ze les kreeg van Elena Vink (klassieke zang) Jolanda Geven (populaire muziek) en Caroline Almekinders (muziektheater). Zij liep stage bij de Nationale Reisopera en volgde masterclasses bij onder anderen Barbara Hannigan, Barbara Schlick, Dr. Maribeth Dayme, Claudia Patacca, Lodewijk Meeuwsen, Riekje Bakker en Felix Schonenbaum. Haar masterthesis ging over het samenvoegen van metal en klassieke muziek. Zij is frontvrouw van ExLibris en Xandria. Recente albums ExLibris: Medea, Amygdala. Idem Xandria: Fire & Ashes (EP), Sacrificum en in januari 2017 Theatre of Dimensions.

© Brabant Cultureel – december 2016