Cultuurbeleid Noord-Brabant ademt geest van de jaren zeventig

Provinciale Staten hebben in het voorjaar het cultuurbeleid voor de komende vier jaar vastgesteld. Opvallend is de nadruk die gelegd wordt op de maatschappelijke rol van kunst en cultuur. In dat opzicht ademt het beleid de geest van de jaren zeventig.

door Emmanuel Naaijkens

Voor de provincie Noord-Brabant is cultuur al sinds mensenheugenis een volwaardig onderdeel van het beleid. Goed, de bedragen op de begroting voor cultuur zijn relatief bescheiden, maar er zijn provincies die nauwelijks iets op dit gebied doen. Daar komt bij dat het huidige college van GS extra geld pompt in de sector. Dat is vastgelegd in het Uitvoeringsprogramma Cultuur 2016- 2020, dat in het voorjaar door Provinciale Staten is goedgekeurd.

Voor een belangrijk deel borduurt het nieuwe cultuurbeleid voort op dat van het vorige college. Toch zijn er wel degelijk ook andere accenten gelegd. Wat opvalt is dat op vrijwel elke pagina van het document gewezen wordt op de maatschappelijke functie die kunst en cultuur (ook) hebben. Soms gebeurt dat zelfs heel expliciet, getuige bijvoorbeeld deze passage. “(…) We willen dat de culturele instellingen zich door het maken van sterke artistieke producties kunnen verbinden aan de Brabantse samenleving én aan de maatschappelijke opgaven die hier actueel zijn. We vragen instellingen een duidelijke bijdrage te leveren aan het cultuursysteem en de sociale veerkracht van Brabant.”
Van philharmonie zuidnederland (wie heeft in hemelsnaam bedacht om die naam met kleine letters te schrijven; en) verwacht de provincie bijvoorbeeld dat het orkest een sterke verbinding maakt met cultuureducatie en amateurkunst.

Volk verheffen
Dat is een benadering die doet denken aan de jaren zeventig. In die periode kwam een stroming op gang die vond dat het maar eens afgelopen moest zijn met de vrijblijvendheid van de elitaire cultuurmakers. Kunst en cultuur waren er om mensen bewust te maken van uiteenlopende maatschappelijke vraagstukken, om het volk te verheffen. Zo ontstond in de Stadsschouwburg in Tilburg het Festival van de Werkende Jeugd, gaf Het Brabants Orkest speciaal concerten voor jongeren en bloeide de alternatieve kunst. Toneelgroep Globe riep in haar producties op de maatschappelijke orde pootje te lichten. Popgroep Bots bezong het lot van de geknechte arbeidersjeugd.

In het nieuwe cultuurbeleid van de provincie zit die opdracht tot maatschappelijk engagement ook verpakt. Het is een echo van wat minister Jos van Kemenade (PvdA, het rooms-rode kabinet Den Uyl) in de jaren zeventig voorstond met zijn onderwijsbeleid: “Meer mensen mondig maken.” Of zoals men tegenwoordig zegt: ‘sociaal veerkrachtig’ of ‘in de eigen kracht zetten’. Het nieuwe cultuurbeleid heeft duidelijk een ‘links’ tintje, maar dat is niet zo vreemd met een college van GS dat bestaat uit VVD, D66, PvdA en SP. Portefeuillehouder Cultuur en Leefbaarheid Henri Swinkels is van SP-huize.

Meer in balans
In het beleidstuk is relatief veel aandacht voor aspecten die zijdelings met cultuur hebben. Zoals het aanleren van 21e-eeuwse vaardigheden, het overbrengen van mediawijsheid en taalontwikkeling van laaggeletterden. Dat zou toch meer het terrein van het onderwijs moeten zijn. Niettemin kan het geen kwaad dat er nu gehamerd wordt op maatschappelijke betrokkenheid van cultuurinstellingen en -makers. Al was het maar als tegenwicht voor de nadruk die afgelopen jaren werd gelegd op het economisch belang van kunst en cultuur. Er is nu sprake van een betere balans tussen de betekenis van kunst en cultuur voor ontplooiing en het verdienen van geld. Dit college laat trouwens niet onvermeld dat Brabant zich moet profileren met een cultuuraanbod dat landelijk en internationaal de aandacht trekt.

Enkele opvallende initiatieven/voornemens uit het Uitvoeringsprogramma:

Zuidlijn: een reeks van culturele activiteiten in de spoorzones van Breda, Tilburg, Den Bosch, Eindhoven en Helmond.

Van Gogh Brabant. In 2015 stond Van Gogh centraal. Gezien de positieve resultaten wil de provincie dit thema ook komende jaren uitdragen.

Er komt een pilot om het museumbezoek in Brabant te stimuleren.

Het jaar 2017 krijg landelijk het thema Van Rietveld tot Dutch Design. Brabant kan daar goed bij aanhaken.

Brabant Festival. Dit gaat over het uitbouwen van de samenwerking tussen de grote muziekfestivals. Onderzocht wordt of de festivals zich kwalitatief en wat betreft zichtbaarheid kunnen doorontwikkelen om Brabant te etaleren als “de provincie met toonaangevende, innovatieve festivals, waarin nieuwe talenten en verrassende artistieke producties te bewonderen zijn”.

Samen met Zeeland en Limburg wil Noord-Brabant de samenwerking met Vlaanderen stimuleren vanuit het idee van een gedeelde taal en cultuur.

Een aantal Brabantbrede amateurkunstgezelschappen krijgt een meerjarige subsidie om hun programma door te ontwikkelen en te presenteren in concerten of optredens. Welke gezelschappen dat zijn is nog niet bekend. Voorwaarde is dat ze “een toegevoegde, artistieke waarde binnen het cultuursysteem hebben”.

Voor de belangrijkste speerpunten van beleid zie het artikel
Provinciebestuur slaat nieuwe piketpaaltjes op het gebied van cultuurbeleid’

© Brabant Cultureel –  augustus 2016